صَرَفَ (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
صَرَفَ:
(انصَرَفُواْ صَرَفَ اللّهُ قُلُوبَهُم) صَرَفَ: در اصل از مادّه
«صرف» (بر وزن حرف) به معنى «گردانيدن» و يا به معنى برگردانيدن چيزى از حالتى به حالت ديگر است.
به موردی از کاربرد
صَرَفَ در
قرآن، اشاره می‌شود:
(وَ إِذَا مَا أُنزِلَتْ سُورَةٌ نَّظَرَ بَعْضُهُمْ إِلَى بَعْضٍ هَلْ يَرَاكُم مِّنْ أَحَدٍ ثُمَّ انصَرَفُواْ صَرَفَ اللّهُ قُلُوبَهُم بِأَنَّهُمْ قَوْمٌ لاَّ يَفْقَهُون) (و هنگامى كه سوره‌اى نازل مى‌شود، بعضى از آن‌ها (
منافقان) به يكديگر نگاه مى‌كنند و مى‌گويند: آيا كسى شما را مى‌بيند؟ سپس منصرف مى‌شوند و از حضور
پیامبر بيرون مى‌روند؛
خداوند دل‌هايشان را از حق منصرف ساخته؛ چرا كه آن‌ها، گروهى هستند كه نمى‌فهمند و بى‌دانشند.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: اين است كه از حضور پيغمبر برمى‌گردند در حالى كه خدا دل‌هايشان را از فرا گرفتن و دريافتن آيات الهى و
ایمان به آن برگردانيده است، به جهت آنكه مردمى هستند كه حرف حق به گوششان نمى‌رود. پس مى‌توان گفت جمله
(صَرَفَ اللَّهُ قُلُوبَهُمْ)- البته بنا به گفته علماى كوفى كه جايز دانسته‌اند جمله حاليه‌اى كه اولش فعل ماضى است خالى باشد از حرف قد - جمله ايست حاليه. و چه بسا احتمال رود كه منظور از جمله مذكور نفرينى باشد از خداى تعالى بر منافقين و نظائر آن در قرآن زياد است و نفرين خدا در همه جا به معناى تهديد بشر است.
اين آيه سخن را درباره منافقان ادامه مى‌دهد و مى‌گويد:
«...خداوند قلوبشان را (به خاطر لجاجت و عناد و به خاطر گناهانشان) از حق منصرف ساخته، چرا كه آن‌ها افراد بى‌فكر و بى‌دانشند»
(صَرَفَ اللّٰهُ قُلُوبَهُمْ) در مورد جمله
(صَرَفَ اللّٰهُ قُلُوبَهُمْ)، مفسران دو احتمال داده‌اند:
- نخست اين كه جمله خبريه باشد،
- ديگر اين كه جمله انشائيّه و به معنى نفرين باشد،
يعنى خداوند دل‌هاى آن‌ها را از حق منصرف كند، ولى احتمال اول نزديكتر به نظر مى‌رسد.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «صَرَفَ»، ج۲، ص۵۹۷.
