هرگاه شارع در طی بیان حکم اشاره‌ای به مناط و علت آن ننماید و ما علت حکم را به رأی و نظر خویش استنباط کرده و حکم مزبور را در همه مواردی که علت موجود است جاری و ساری نماییم این قیاس را اصطلاحاًمستنبطالعله گویند. مانند تحریمربا در گندم که علت و مناط آن مورد اختلاف است.
فی‌المثل اکثر شافعیه گفته‌اند که علت حرمت مطعوم بودن آن است و بدین جهت باید گفت که تفاضل در برنج و کشمش نیز به مقتضای قیاسحرام است.
و اما حنفیه علت را کیل و وزن دانسته‌اند و در هر مکیل و موزون به حرمت تفاضل حکم نموده‌اند.
و نیز مانند تحریم شرب خمر که گفته می‌شود مناط حرمت اسکار است، بنابراین نبیذ هم حرام می‌باشد چون مسکر است.
