مَعاذ (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
مَعاذ:
(قالَ مَعاذَ اللّٰهِ) مَعاذ: مصدر است به معنى «پناه بردن»
آنجا كه يوسف (ع) در برابر پيشنهاد كامجويى زليخا قرار گرفت و تمام جريان‌ها را به‌سوى لغزش و گناه مشاهده كرد و هيچ راهى از نظر ظاهر براى او باقى نمانده بود، در پاسخ زليخا به اين جمله قناعت كرد و گفت:
«پناه مى‌برم به خدا.» (قالَ مَعاذَ اللّٰهِ)
يوسف به اين ترتيب خواسته نامشروع همسر عزيز را با قاطعيت رد كرد و به او فهماند كه هرگز در برابر او تسليم نخواهد شد و در ضمن اين واقعيت را به او و به همه كس فهماند كه در چنين شرايط سخت و بحرانى براى رهايى از چنگال وسوسه‌هاى شيطان و آن‌ها كه خلق و خوى شيطانى دارند، تنها راه نجات پناه بردن به خداست، خدايى كه خلوت و جمع براى او يكسان است و هيچ چيز در برابر اراده‌اش مقاومت نمى‌كند.
او با ذكر اين جمله كوتاه، هم به يگانگى خدا از نظر عقيده و هم از نظر عمل، اعتراف كرد.
به موردی از کاربرد
مَعاذ در
قرآن، اشاره می‌شود:
(وَ راوَدَتْهُ الَّتی هُوَ فی بَيْتِها عَن نَّفْسِهِ وَ غَلَّقَتِ الأَبْوابَ وَ قالَتْ هَيْتَ لَکَ قالَ مَعاذَ اللّهِ إِنَّهُ رَبّی أَحْسَنَ مَثْوایَ إِنَّهُ لا يُفْلِحُ الظّالِمونَ) (و آن زن كه يوسف در خانه او بود، از او تمنّاى كامجويى كرد؛ درها را بست و گفت: «بيا به سوى آنچه براى تو مهيّاست!» يوسف گفت: «پناه مى برم به خدا، او (عزيز مصر) صاحب نعمت من است؛ مقام مرا گرامى داشته؛ آيا ممكن است به او ظلم و خيانت كنم؟! به يقين ستمكاران رستگار نمى‌شوند.»)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید:
(مَعاذَ اللَّهِ) به معناى پناه مى‌برم به خدا مى‌باشد، بنابراين، كلمه مذكور مفعول مطلق اعوذ باللَّه است كه قائم مقام فعل است.
• شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «مَعاذ»، ج۳، ص۲۶۵-۲۶۶.
