پیروزی در حدیبیه (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
در این مقاله به بررسی آیاتی که مربوط به
پیروزی مسلمین در
حدیبیه است، می‌پردازیم.
وهو الذی کف ایدیهم عنکم وایدیکم عنهم ببطن مکة من بعد ان اظفرکم علیهم.
«او کسی است که
دست آنها را از شما و دست شما را از آنها در دل
مکه کوتاه کرد، بعد از آنکه شما را بر آنها
پیروز ساخت، و
خداوند به آنچه انجام می‌دهید بیناست».
(به راستی این ماجرا مصداق روشن (فتح المبین) بود همان توصیفی که
قرآن برای آن برگزیده، جمعیتی محدود بدون تجهیزات کافی جنگی وارد سرزمین
دشمن شوند، دشمنی که بارها به
مدینه لشکرکشی کرده، و تلاش عجیبی برای در هم شکستن آنها داشته، ولی اکنون که قدم در شهر و دیار او گذارده‌اند چنان مرعوب شود که پیشنهاد
صلح کند، چه پیروزی از این برتر که بی‌آنکه حتی قطره خونی از دماغ کسی بریزد چنین تفوقی بر دشمن حاصل گردد؟!
بدون
شک ماجرای صلح (حدیبیه) در سراسر جزیره عربستان شکستی برای
قریش، و فتحی برای مسلمین محسوب می‌شد که تا آن
حد توانسته بودند از دشمن زهر چشم بگیرند.
(سبب نزول آیه، ماجرای
صلح حدیبیه است.
).
انا فتحنا لک فتحا مبینا.
«ما براى تو
پیروزی آشکارى فراهم ساختیم!».
در نخستین
آیه این
سوره بشارت عظیمی به
پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم داده شده است، بشارتی که طبق بعضی از روایات نزد پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم محبوب‌تر از تمام
جهان بود، می‌فرماید: (ما برای تو فتح آشکار و نمایانی کردیم) (انا فتحنا لک فتحا مبینا).
پیروزی چشمگیری که آثار آن در کوتاه مدت و دراز مدت در پیشرفت
اسلام و زندگی مسلمانان آشکار شده و می‌شود، فتحی که در طول
تاریخ اسلام کم نظیر یا بی‌نظیر بود.
(مقصود از «فتحا مبینا» در آیه
صلح حدیبیه است که منجر به دستاوردهای مهمی برای
مسلمانان گردید.
).
انا فتحنا لک فتحا مبینا.
وقتی خدای تعالی مکه را برای پیامبرش فتح می‌کند، می‌فرماید: (انا فتحنا لک فتحا مبینا لیغفر لک الله ما تقدم من ذنبک و ما تاخر: یعنی ما این فتح آشکار را برایت کردیم، تا تبعات و آثار سوئی را که
دعوت گذشته و آینده‌ات در نظر
مشرکین دارد از بین ببریم تا دیگر در صدد آزارت برنیایند (و همینطور هم شد، بعد از فتح مکه عده‌ای مسلمان شدند، و بعضی از مکه فرار کردند، آنهایی هم که ماندند
قدرت بر
انکار توحید نداشتند، و با دعوت مردم آن را می‌پذیرفتند.
وهو الذی کف ایدیهم عنکم وایدیکم عنهم ببطن مکة من بعد ان اظفرکم علیهم وکان الله بما تعملون بصیرا.
«او کسی است که
دست آنها را از شما و دست شما را از آنها در دل
مکه کوتاه کرد، بعد از آنکه شما را بر آنها
پیروز ساخت، و خداوند به آنچه انجام می‌دهید بیناست».
(به راستی این ماجرا مصداق روشن (فتح المبین) بود همان توصیفی که
قرآن برای آن برگزیده، جمعیتی محدود بدون تجهیزات کافی جنگی وارد سرزمین
دشمن شوند، دشمنی که بارها به
مدینه لشکرکشی کرده، و تلاش عجیبی برای در هم شکستن آنها داشته، ولی اکنون که قدم در شهر و دیار او گذارده‌اند چنان مرعوب شود که پیشنهاد
صلح کند، چه پیروزی از این برتر که بی‌آنکه حتی قطره خونی از دماغ کسی بریزد چنین تفوقی بر دشمن حاصل گردد؟! بدون شک ماجرای صلح (حدیبیه) در سراسر جزیره عربستان شکستی برای
قریش، و فتحی برای مسلمین محسوب می‌شد که تا آن
حد توانسته بودند از دشمن
زهر چشم بگیرند.
انا فتحنا لک فتحا مبینا• لیغفر لک الله ما تقدم من ذنبک وما تاخر ویتم نعمته علیک ویهدیک صرطا مستقیما.
«...غرض این بود که
خداوند گناهان گذشته و آینده‌ای را که به تو نسبت می‌دادند ببخشد و نعمتش را بر تو تمام کند، و به راه راست هدایتت فرماید».
در
تفسیر قمی به
سند خود از عمر بن یزید بیاع سابری می‌گوید: به
امام صادق علیه‌السّلام عرضه داشتیم:
آیه (لیغفر لک الله ما تقدم من ذنبک و ما تاخر (چه معنا دارد؟ فرمود: ایشان گناهی نداشتند، حتی تصمیم بر گناهی را هم نگرفتند، و لیکن خدای تعالی گناهان شیعه‌اش را بر او حمل کرد، و آنگاه آمرزید.
انا فتحنا لک فتحا مبینا• لیغفر لک الله ما تقدم من ذنبک وما تاخر ویتم نعمته علیک ویهدیک صرطا مستقیما.
(با توجه به اینکه در این آیات،
غفران بر فتح مبین (صلح حدیبیه) مترتب شده است می‌توان پی برد که منظور از
غفران و ذنب معنای رایج آن نیست، زیرا ربطی میان
صلح حدیبیه و بخشش گناهان دیده نمی‌شود. بر این اساس معنای دیگری منظور است و آن اینکه
بعثت پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم آن حضرت را در نظر دشمنانش گناهکار و متهم می‌نمود، ولی در پرتو صلح حدیبیه زمینه فرو خفتن کینه‌ها و خصومت‌ها نسبت به پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم و شناخت شخصیت و خصال کریمانه او پدید آمد.
).
فرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «پیروزی در حدیبیه».
