آیه تهلکه
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
آیه ۱۹۵ سوره بقره
، از آیات دلالت کننده بر وجوب شرعى
احتیاط است.
آیه تهلکه " و لا تلقوا بایدیکم الى التهلکة "
آیه اى است که به منظور اثبات
احتیاط شرعی به آن استناد شده است به این بیان که حکم به
ترخیص و انجام فعل در چیزهایى که احتمال
حرمت آنها داده مى شود ( محتمل الحرمه ) - هر چند دلیل معتبرى بر حرمت آنها اقامه نشده - از مصادیق " به هلاكت انداختن نفس " بوده و
حرام است ، بنابراین چاره اى جز
احتیاط در
مشتبهات نیست .
اخباری ها مى گویند :
مکلف گاهى توجه ندارد که ممکن است استعمال دخانیات در عالم واقع
حرام باشد ؛ در این صورت ، اگر وی مرتکب چنین فعلی شود نهى آیه شریفه شامل او نمى شود ؛ ولى اگر
مکلف ، به حکم واقعى استعمال دخانیات توجه داشته باشد و احتمال
حرمت واقعى آن را بدهد و با این حال مرتکب آن شود ، مصداقى از به هلاکت انداختن نفس محقق مى شود که
آیه شریفه ، از آن نهی کرده است .
به استدلال
اخباری ها جواب هایى داده شده است از جمله :
۱- اگر
مکلف احتمال
حرمت استعمال دخانیات بدهد و دلیل معتبرى به او
اجازه ارتکاب آن را ندهد، در صورت ارتکاب ، از مصادیق به
هلاکت انداختن
نفس شمرده مى شود ، اما اگر دلیل معتبرى بر
حرمت عمل وجود نداشته باشد و
مکلف برای انجام آن ، به ادله اى که دلالت بر
ترخیص از ناحیه
شارع دارد ، مثل
حدیث رفع،
حدیث سعه و... ، استناد بکند، دیگر از مصادیق به هلاکت انداختن نفس شمرده نمى شود؛
۲- نهى در آیه، نهى ارشادى است ؛
۳- این آیه در سیاق
آیات جهاد است و با ملاحظه قبل و بعد آن ، نتیجه اى عکس تصور ابتدایى به دست می آید ، زیرا مى فرماید: " خود را براى نبرد با دشمن آماده نموده و با او مبارزه کنید " سپس مى فرماید: " و لا تلقوا بایدکم الى التهلکة " ؛ یعنى اگر در خانه نشستید و براى
جهاد آماده نشدید ، این عمل شما به هلاکت اندختن نفس است .
در تنظیم این مقاله از مستندات ذیل استفاده شده است.
جزایری ، محمدجعفر ، منتهى الدرایة فى توضیح الكفایة ، ج ۵ ، ص ۳۲۳
انصاری، مرتضی بن محمدامین، فرائدالاصول، ج ۱، ص ۳۳۹
مكارم شیرازی ، ناصر ، انوارالاصول ، ج ۳ ، ص ۶۷
فاضل لنكرانی ، محمد ، ایضاح الكفایة ، ج ۴ ، ص ۴۸۲
فاضل لنكرانی ، محمد ، سیرى كامل دراصول فقه ، ج ۱۱ ، ص ۳۰۲-۳۰۷
مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی
