آیه کلاله شتایی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
آیه سهم الارث برادر و خواهر مادرى،
نازل شده در زمستان را
آیه کلاله شتایی گویند.
به
آیه ۱۲
سوره نساء "آیه کلاله شتایی" مى گویند: "و لکم نصف ماترک أزواجکم ان لم یکن لهن ولد فان کان لهن ولد فلکم الربع مما ترکن من بعد وصیة یوصین بها اودین و لهن الربع مما ترکتم ان لم یکن لکم ولد فان کان لکم ولد فلهن الثمن مما ترکتم من بعد وصیة توصون بها أودین و ان کان رجل یورث کلالة أو امرأة وله أخ أو اخت فلکل واحد منهما السدس فان کانوا أکثر من ذلک فهم شرکاء فى الثلث من بعد وصیة یوصى بها اودین غیر مضار وصیة من الله و الله علیم حلیم ؛ و براى شما، نصف
میراث زنانتان است، اگر آن ها
فرزندی نداشته باشند؛ و اگر فرزندى داشته باشند، یک چهارم از آن شما است پس از به جا آوردن
وصیتی که کرده اند، و
ادای دین (آن ها).
و براى زنان شما یک چهارم میراث شما است، اگر فرزندى نداشته باشید؛ و اگر براى شما فرزندى باشد، یک هشتم از آن اوست، بعد از انجام دادن وصیتى که کرده اید و اداى دین.
و اگر مردى بوده باشد که
کلاله (
خواهر یا
برادر)از او
ارث مى برد، یا
زنی که برادر یا خواهرى دارد، سهم هر کدام، یک ششم است - اگر برادران و خواهران مادرى باشند- و اگر بیش از یک نفر باشند، آن ها در یک سوم شریک اند، پس از به جا آوردن وصیتى که شد. و اداى دین، به شرط آن که (از طریق
وصیت و اقرار به
دین) به آن ها ضرر نزند. این سفارش
خدا است ؛ و خدا دانا و
بردبار است ."
واژه "
کلاله" دوبار در
قرآن آمده است:
یک بار در
آیه مورد بحث که
سهم ارث برادران و خواهران مادرى را بیان مى کند و در
زمستان نازل شده است ؛ از این رو به "آیه کلاله شتایی" معروف است .
و دیگرى در آیه آخر همین سوره که بیان گر سهم ارث برادران و خواهران پدرى و یا پدرى و مادرى است که در
تابستان نازل شد و به "
آیه کلاله صیفی" شهرت یافته است .
"کلاله" در اصل مصدر است و به معناى "کلال" یعنى از بین رفتن قوت و توانایى است . ولى بعداً به خواهران و برادرانى که از شخص متوفا
ارث مى برند، گفته شده است و شاید تناسب آن این باشد که برادران و خواهران جزء طبقه دوم ارث هستند، و تنها با نبودن پدر و مادر و فرزند ارث مى برند و چنین کسى که
پدر و
مادر ندارد مسلماً در رنج است و قدرت و توانایى خویش را از دست داده ؛ لذا به آن ها "کلاله" گفته اند.
در این آیه، تنها سهم
ارث کلاله (خواهر و برادر) مادرى بیان شده است ؛ زیرا این آیه هر چند به طور مطلق فرموده است کلاله ؛ ولى با توجه به آیه ۱۷۶ همین
سوره (
نساء) و
روایات وارده از
اهل البیت - علیهم السلام - به دست مى آید که این
آیه فقط به برادران و خواهران مادرى مربوط است .
مکارم شیرازی، ناصر، تفسیرنمونه، ج۳، ص۳۳۳.
منصور، عبدالحمیدیوسف، نیل الخیرات فى القراءات العشرة، ج۴، ص۲۱۲.
حجتی، محمد باقر، اسباب النزول، ص۱۴۷.
قرآن کریم، ترجمه، توضیحات و واژه نامه، ص۷۹.
مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی.
