• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

ابوطلحة

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


اَبوطَلْحه، زید بن سهل بن اسود بن حرام خزرجی، از انصار و صحابی مشهور پیامبر (صلی الله علیه و اله و سلم) و از دلاوران و تیراندازان برجسته صدر اسلام است.


در بیعت عقبه و جنگهای بدر و احد و خندق در رکاب حضرت رسول اکرم (صلی الله علیه و اله و سلم) حضور داشت
[۱] محمد ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۳، ص۵۰۴، بیروت، دارصادر.
در جنگ احد پیشاپیش پیامبر تیر می‌انداخت و صدایی چندان مهیب داشت که پیامبر اکرم آن را، برای رعب افکندن در دل دشمن، برتر از گروهی از مردان جنگی می‌دانست.
[۲] محمد بن عمر واقدی، المغاری، ج۱، ص۲۴۳، به کوشش مارسدن جونز، لندن، ۱۹۶۶م.
[۳] احمد بن حنبل، مسند، ج۳، ص۲۰۳، بیروت، دارصادر.


ابوطلحه احادیثی از پیامبر اسلام روایت کرده است. پسرش عبدالله و نواده اش اسحاق بن عبدالله و انس بن مالک و عده ای دیگر نیز از او روایت کرده اند.
[۴] علی بن حسن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ج۶، ص۶۰۸، به کوشش محمد بن رزی بن طرهونی، عمان، دارالبشیر.
[۵] احمد بن حنبل، مسند، ج۴، ص۲۸ـ ۳۰، بیروت، دارصادر.
[۶] محمد بن طاهر ابن قسیرانی شیبانی، الجمع بین کتابی ابی نصر الکلاباذی و ابی بکر الاصبهانی فی رجال بخاری و مسلم، ج۱، ص۱۴۲، بیروت، ۱۴۰۵ق.


ابوطلحه بسیار روزه می‌داشت و گفته اند: بعد از رحلت رسول خدا (صلی الله علیه و اله و سلم) ۴۰ سال زیست و در این مدت جز در بیماری یا مسافرت و روزهای فطر و قربان در بقیه ایام همواره روزه دار بود.
[۷] محمد ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۳، ص۵۰۶، بیروت، دارصادر.
[۸] علی بن حسن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ج۴، ص۶۲۴، به کوشش محمد بن رزی بن طرهونی، عمان، دارالبشیر.
نوسته‌اند که پیکر پیامبر اکرم را پس از وفات در قبری که ابوطلحه به روش اهل مدینه کنده بود، قرار دادند.
[۹] طبری، تاریخ، ج۳، ص۲۱۳.
[۱۰] فضل بن حسن طبرسی، اعلام الوری باعلام الهدی، ج۱، ص۱۴۴، به کوشش علی اکبر غفاری، بیروت، ۱۳۹۹ق/ ۱۹۷۹م.


درباره تاریخ و محل مرگ ابوطلحه در منابع ما اختلاف بسیار است: عده ای وفات او را ۳۱، ۳۲، یا ۳۵ ق در مدینه ذکر کرده اند.
[۱۱] یوسف بن عبدالله ابن عبدالبر، الاستیعاب فی معرفة الاصحاب، ج۲، ص۵۵۴، به کوشش علی محمد بجاوی، قاهره، مکتبه نهضت مصر.
[۱۲] طبری، تاریخ، ج۴، ص۳۸۰.
[۱۳] خلیفه بن خیاط، الطبقات، ج۱، ص۲۰۱، به کوشش سهیل زکار، دمشق، ۱۹۶۶م.
[۱۴] عبدالحی بن احمد ابن عماد، شذرات الذهب، ج۱، ص۴۰، قاهره، ۱۳۵۰ق.
به روایت دیگر او در ۷۰ سالگی در ۴۳ق/ ۶۵۵م درگذشت و خلیفه عثمان بن عفّان بر جنازه او نماز گزارد.
[۱۵] محمد ابن حبّان، مشاهیر علماء الامصار، ج۱، ص۱۵، به کوشش م.
ابن اثیر وفات او را در ۳۲ یا ۵۱ق دانسته است.
[۱۶] ابن اثیر، الکامل، ج۳، ص۱۳۰.
همچنین گفته‌اند که وی در ۵۱ یا ۵۲ق ضمن سفر برای جنگی دریایی در کشتی درگذشت و بعد از ۶ روز بدون این‌که تغییری در جنازه‌اش پیدا شده باشد، در جزیره ای به خاک سپرده شد
[۱۷] محمد بن اسماعیل بخاری، التاریخ الصغیر، ج۱، ص۸۷، به کوشش محمود ابراهیم زاید، بیروت، ۱۴۰۶ق/ ۱۹۸۶م.
[۱۸] یعقوب بن سفیان فسوی، المعرفة و التاریخ، ج۳، ص۳۱۹، به کوشش اکرم ضیاء عمری، بغداد، ۱۴۹۴ق/ ۱۹۷۴م.
[۱۹] یوسف بن عبدالله ابن عبدالبر، الاستیعاب فی معرفة الاصحاب، ج۲، ص۵۵۴، به کوشش علی محمد بجاوی، قاهره، مکتبه نهضت مصر.
[۲۰] محمد ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۳، ص۵۰۷، بیروت، دارصادر.

با توجه به این‌که به گفته بعضی از مورخان، ابوطلحه ۴۰ سال بعد از رحلت پیامبر (صلی الله علیه و اله و سلم) زیسته بوده، به نظر می‌رسد وفات او در ۷۰ سالگی و در ۵۰ یا ۵۱ق/ ۶۷۰ یا ۶۷۱ بوده است.

(۱) ابن اثیر، الکامل.
(۲) محمد ابن حبّان، مشاهیر علماء الامصار، به کوشش م.
(۳) فلایش هامر، قاهره، ۱۳۷۹ ق/ ۱۹۵۹م.
(۴) محمد ابن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، دارصادر.
(۵) یوسف بن عبدالله ابن عبدالبر، الاستیعاب فی معرفة الاصحاب، به کوشش علی محمد بجاوی، قاهره، مکتبه نهضت مصر.
(۶) علی بن حسن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، به کوشش محمد بن رزی بن طرهونی، عمان، دارالبشیر.
(۷) عبدالحی بن احمد ابن عماد، شذرات الذهب، قاهره، ۱۳۵۰ق.
(۸) محمد بن طاهر ابن قسیرانی شیبانی، الجمع بین کتابی ابی نصر الکلاباذی و ابی بکر الاصبهانی فی رجال بخاری و مسلم، بیروت، ۱۴۰۵ق.
(۹) احمد بن حنبل، مسند، بیروت، دارصادر.
(۱۰) محمد بن اسماعیل بخاری، التاریخ الصغیر، به کوشش محمود ابراهیم زاید، بیروت، ۱۴۰۶ق/ ۱۹۸۶م.
(۱۱) یعقوب بن سفیان فسوی، المعرفة و التاریخ، به کوشش اکرم ضیاء عمری، بغداد، ۱۴۹۴ق/ ۱۹۷۴م.
(۱۲) خلیفه بن خیاط، الطبقات، به کوشش سهیل زکار، دمشق، ۱۹۶۶ م.
(۱۳) فضل بن حسن طبرسی، اعلام الوری باعلام الهدی، به کوشش علی اکبر غفاری، بیروت، ۱۳۹۹ ق/ ۱۹۷۹م.
(۱۴) طبری، تاریخ.
(۱۵) محمد بن عمر واقدی، المغاری، به کوشش مارسدن جونز، لندن، ۱۹۶۶م.

۱. ↑ محمد ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۳، ص۵۰۴، بیروت، دارصادر.
۲. ↑ محمد بن عمر واقدی، المغاری، ج۱، ص۲۴۳، به کوشش مارسدن جونز، لندن، ۱۹۶۶م.
۳. ↑ احمد بن حنبل، مسند، ج۳، ص۲۰۳، بیروت، دارصادر.
۴. ↑ علی بن حسن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ج۶، ص۶۰۸، به کوشش محمد بن رزی بن طرهونی، عمان، دارالبشیر.
۵. ↑ احمد بن حنبل، مسند، ج۴، ص۲۸ـ ۳۰، بیروت، دارصادر.
۶. ↑ محمد بن طاهر ابن قسیرانی شیبانی، الجمع بین کتابی ابی نصر الکلاباذی و ابی بکر الاصبهانی فی رجال بخاری و مسلم، ج۱، ص۱۴۲، بیروت، ۱۴۰۵ق.
۷. ↑ محمد ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۳، ص۵۰۶، بیروت، دارصادر.
۸. ↑ علی بن حسن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ج۴، ص۶۲۴، به کوشش محمد بن رزی بن طرهونی، عمان، دارالبشیر.
۹. ↑ طبری، تاریخ، ج۳، ص۲۱۳.
۱۰. ↑ فضل بن حسن طبرسی، اعلام الوری باعلام الهدی، ج۱، ص۱۴۴، به کوشش علی اکبر غفاری، بیروت، ۱۳۹۹ق/ ۱۹۷۹م.
۱۱. ↑ یوسف بن عبدالله ابن عبدالبر، الاستیعاب فی معرفة الاصحاب، ج۲، ص۵۵۴، به کوشش علی محمد بجاوی، قاهره، مکتبه نهضت مصر.
۱۲. ↑ طبری، تاریخ، ج۴، ص۳۸۰.
۱۳. ↑ خلیفه بن خیاط، الطبقات، ج۱، ص۲۰۱، به کوشش سهیل زکار، دمشق، ۱۹۶۶م.
۱۴. ↑ عبدالحی بن احمد ابن عماد، شذرات الذهب، ج۱، ص۴۰، قاهره، ۱۳۵۰ق.
۱۵. ↑ محمد ابن حبّان، مشاهیر علماء الامصار، ج۱، ص۱۵، به کوشش م.
۱۶. ↑ ابن اثیر، الکامل، ج۳، ص۱۳۰.
۱۷. ↑ محمد بن اسماعیل بخاری، التاریخ الصغیر، ج۱، ص۸۷، به کوشش محمود ابراهیم زاید، بیروت، ۱۴۰۶ق/ ۱۹۸۶م.
۱۸. ↑ یعقوب بن سفیان فسوی، المعرفة و التاریخ، ج۳، ص۳۱۹، به کوشش اکرم ضیاء عمری، بغداد، ۱۴۹۴ق/ ۱۹۷۴م.
۱۹. ↑ یوسف بن عبدالله ابن عبدالبر، الاستیعاب فی معرفة الاصحاب، ج۲، ص۵۵۴، به کوشش علی محمد بجاوی، قاهره، مکتبه نهضت مصر.
۲۰. ↑ محمد ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۳، ص۵۰۷، بیروت، دارصادر.


دانشنامه بزرگ اسلامی نویسنده، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «ابوطلحة»، ج۵، ص۲۲۹۴.    



جعبه ابزار