• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

ابویحیی ابن‌رضوان

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



ابویحیی‌ اِبْن‌ِ‌رِضْوان‌، محمد بن‌ رضوان‌ بن‌ محمد بن‌ احمد بن‌ ابراهیم‌ بن‌ ارقم‌ نمیری‌ (د ۱۷ ربیع‌الاخر ۶۵۷ق‌/۱۳ آوریل‌ ۱۲۵۹م‌ )، فقیه‌ مالکی‌ ، نحوی‌ و لغوی‌ است.



وی‌ اهل‌ وادی‌ آش‌ (شهری‌ در اندلس‌) بود.
[۱] محمد ابن‌خطیب‌، الاحاطة، ج۲، ص۱۴۱، به‌ کوشش‌ عنان‌ محمد عبدالله‌، قاهره‌، ۱۳۹۴ق‌/ ۱۹۷۴م‌.



ابن‌رضوان‌ همچنین‌ با حساب‌ و هیأت‌ و هندسه‌ آشنا بوده‌ و گفته‌اند بر یاران‌ زمان‌ خود برتری‌ داشته‌ است‌. وی‌ صاحب‌ مقامی‌ والا و سیرتی‌ نیکو بود.
[۲] محمد ابن‌خطیب‌، الاحاطة، ج۲، ص۱۴۱-۱۴۲، به‌ کوشش‌ عنان‌ محمد عبدالله‌، قاهره‌، ۱۳۹۴ق‌/ ۱۹۷۴م‌.



او در وادی‌ آش‌
[۳] عمررضا کحاله‌، معجم‌ المؤلفین‌، ج ۹، ص۳۱۸، بیروت‌، ۱۹۵۷م‌.
و بعد از مدتی‌ در بُرشانه‌ (از قرای‌ اشبیلیه‌) به‌ شغل‌ قضا اشتغال‌ داشته‌ است. ‌
[۴] سیوطی‌، بغیة الوعاة، ج۱، ص۱۰۴، به‌ کوشش‌ محمد ابوالفضل‌ ابراهیم‌، قاهره‌، ۱۳۸۴ق‌/ ۱۹۶۴م‌.



قرائات‌ سبع‌ و لغت‌ را از ابوکرم‌ جودی‌ بن‌ عبدالرحمان‌ فرا گرفته‌ و از دیگران‌ نیز تحصیل‌ علم‌ کرده‌ و در غرناطه‌ همدم‌ و همنشین‌ دانشمندان‌ بوده‌ است. ‌
[۵] محمد ابن‌خطیب‌، الاحاطة، ج۲، ص۱۴۲، به‌ کوشش‌ عنان‌ محمد عبدالله‌، قاهره‌، ۱۳۹۴ق‌/ ۱۹۷۴م‌.



مهم‌ترین‌ تألیف‌ او کتابی‌ است‌ خطی‌ به‌ نام‌ الاحنفال‌ فی‌ استیفاء ماللخیل‌ من‌ الاحوال‌
[۶] بغدادی‌، ایضاح‌، ج۱، ص۳۱.
که‌ درباره اسب‌ نوشته‌ است‌ و جلد دوم‌ آن‌ که‌ خود کتاب‌ پرحجمی‌ است‌ در اسکوریال‌ (شم ۹۰۲) موجود است‌. این‌ نسخه‌ که‌ برای‌ کتابخانه امیر ابوعبدالله‌ محمد بن‌ نصر، سومین‌ خلیفه نصیریان‌ در غرناطه‌ (۷۰۱- ۷۰۸ق‌/۱۳۰۱- ۱۳۰۹م‌) تدوین‌ یافته‌، به‌ بابهایی‌ تقسیم‌ بندی‌ شده‌ و در آن‌ اشعاری‌ درباره اسبها آمده‌ است‌. یونس‌ بویگس، خاورشناس‌ اسپانیایی‌، درباره نویسنده آن‌ پژوهشی‌ دارد.
دیگر آثار ابن‌رضوان‌ از این‌ قرار است‌: الاسطرلاب‌ الخطی‌ و العمل‌ به‌؛ تقایید منثور و منظوم‌ فی‌ علم‌ النجوم‌؛ شجرة فی‌ انساب‌ العرب‌؛ مختصر الغریب‌ المصنف‌، که‌ خلاصه کتاب‌ الغریب‌ المصنف‌ ابوعمرو اسحاق‌ بن‌ مرار شیبانی‌ است‌؛ مختصر احیاء علوم‌ الدین‌.
[۷] محمد ابن‌خطیب‌، الاحاطة، ج۲، ص۱۴۲-۱۴۳، به‌ کوشش‌ عنان‌ محمد عبدالله‌، قاهره‌، ۱۳۹۴ق‌/ ۱۹۷۴م‌.
[۸] حاجی‌ خلیفه‌، کشف‌، ج۲، ص۱۲۰۹.
[۹] بغدادی‌، هدیة العارفین‌، ج۲، ص۱۲۶، استانبول‌، ۱۹۶۷م‌.



(۱) محمد ابن‌خطیب‌، الاحاطة، به‌ کوشش‌ عنان‌ محمد عبدالله‌، قاهره‌، ۱۳۹۴ق‌/ ۱۹۷۴م‌.
(۲) بغدادی‌، ایضاح‌.
(۳) بغدادی‌، هدیة العارفین‌، استانبول‌، ۱۹۶۷م‌.
(۴) حاجی‌ خلیفه‌، کشف‌.
(۵) سیوطی‌، بغیة الوعاة، به‌ کوشش‌ محمد ابوالفضل‌ ابراهیم‌، قاهره‌، ۱۳۸۴ق‌/ ۱۹۶۴م‌.
(۶) عمررضا کحاله‌، معجم‌ المؤلفین‌، بیروت‌، ۱۹۵۷م‌.


۱. محمد ابن‌خطیب‌، الاحاطة، ج۲، ص۱۴۱، به‌ کوشش‌ عنان‌ محمد عبدالله‌، قاهره‌، ۱۳۹۴ق‌/ ۱۹۷۴م‌.
۲. محمد ابن‌خطیب‌، الاحاطة، ج۲، ص۱۴۱-۱۴۲، به‌ کوشش‌ عنان‌ محمد عبدالله‌، قاهره‌، ۱۳۹۴ق‌/ ۱۹۷۴م‌.
۳. عمررضا کحاله‌، معجم‌ المؤلفین‌، ج ۹، ص۳۱۸، بیروت‌، ۱۹۵۷م‌.
۴. سیوطی‌، بغیة الوعاة، ج۱، ص۱۰۴، به‌ کوشش‌ محمد ابوالفضل‌ ابراهیم‌، قاهره‌، ۱۳۸۴ق‌/ ۱۹۶۴م‌.
۵. محمد ابن‌خطیب‌، الاحاطة، ج۲، ص۱۴۲، به‌ کوشش‌ عنان‌ محمد عبدالله‌، قاهره‌، ۱۳۹۴ق‌/ ۱۹۷۴م‌.
۶. بغدادی‌، ایضاح‌، ج۱، ص۳۱.
۷. محمد ابن‌خطیب‌، الاحاطة، ج۲، ص۱۴۲-۱۴۳، به‌ کوشش‌ عنان‌ محمد عبدالله‌، قاهره‌، ۱۳۹۴ق‌/ ۱۹۷۴م‌.
۸. حاجی‌ خلیفه‌، کشف‌، ج۲، ص۱۲۰۹.
۹. بغدادی‌، هدیة العارفین‌، ج۲، ص۱۲۶، استانبول‌، ۱۹۶۷م‌.



دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «ابویحیی ابن‌رضوان»، ج۳، ص۱۲۴۶.    



جعبه ابزار