احترام پیامبر
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
قرآن کریم ضمن آن‌که با وصف
پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) به «رسول کریم»،
شخصیّت عظیم او را یادآوری کرده، در پاره‌ای موارد، مردم و مؤمنان را به رعایت مسائل خاصّی درباره حضرت سفارش کرده است.
قرآن کریم ضمن آن‌که با وصف پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) به «رسول کریم»،
شخصیّت عظیم او را یادآوری کرده، در پاره‌ای موارد، مردم و مؤمنان را به رعایت مسائل خاصّی درباره حضرت سفارش کرده است. بخشی از آن در
سوره احزاب چنین آمده است:وارد خانه او (
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم)) نشوید، مگر آن‌که از شما دعوت شده باشد... . در آن صورت، پیش از فرا رسیدن
زمان پذیرایی بر او وارد نشوید؛ پس از پذیرایی بازگردید و با یک‌دیگر (در محضر او) سرگرم سخن گفتن نشوید. این‌ها سبب اذیّت رسول خدا می‌شود. اگر کالایی از همسران رسول خدا می‌خواهید، از پشت پرده بخواهید. (پس از وفاتِ) رسول خدا، با همسران او هرگز
ازدواج نکنید. این (مسائل) نزد
خداوند بزرگ و عظیم است.
در
سوره حجرات نیز به رعایت مسائل دیگری درباره رسول‌خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) سفارش می‌شود:«لاتُقَدِّموا بَینَ یَدَیِ اللّهِ و رَسولِهِ»
از خدا و رسول پیشی نگیرید؛ خواه تقدّم به‌معنای مقدّم داشتن امر و کار خویش بر امر آنان یا به‌معنای تقدّم خویش و ابراز وجود در محضر آنان باشد.
«لاتَرفَعوا اَصوتَکُم فَوقَ صَوتِ النَّبیِّ»
صدایتان را از صدای
پیامبر بلندتر نکنید. بلند کردن صدا، گاهی به زیاده‌گویی
تفسیر می‌شود و گاهی به ابراز لحن خاص که گوینده مقام خود را برتر می‌نمایاند.
«و‌لاتَجهَروا لَهُ بِالقَولِ کَجَهرِ بَعضِکُم لِبَعض»
سخن گفتن شما با او مانند سخن گفتن شما با دیگران نباشد.
خداوند و
فرشتگان او با فرستادن صلوات بر رسول‌اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) او را گرامی می‌دارند:«اِنَّ اللّهَ و مَلئِکَتَهُ یُصَلّونَ عَلَی النَّبیِّ».
در ادامه همین آیه، مؤمنان دستور یافته‌اند که بر رسول‌خدا
سلام و
صلوات بفرستند:«یاَیُّهَا الَّذینَ ءامَنوا صَلّوا عَلَیهِ و سَلِّموا تَسلیما». معنای صلوات خداوند بر رسول خویش همان اعطای
کرامت و فضیلت به وی و بالا بردن درجه او و ستایش است که از سوی
ملائکه درخواست همین امور از خداوند برای حضرت به‌شمار می‌رود
و از سوی مردم،
دعا در
حق ایشان است.
تسلیم در ادامه آیه نیز به
تعظیم تفسیر شده است.
برخی مفسّران، بوسیدن ضریح،
بارگاه و... حضرت را نوعی احترام به او می‌دانند.
در روایات فراوانی، هرگونه احترام
اهل‌بیت نیز
احترام رسول خدا دانسته شده،
چنان‌که رسول گرامی
اسلام به امر الهی، مودّت و محبّت اهل‌بیت
عصمت را اجر رسالت خویش دانسته است:«قُل لا‌اَسَلُکُم عَلَیهِ اَجرًا اِلاَّ المَوَدَّةَ فِی القُربی»
و خداوند در آیات فراوانی، رعایت حقوق خویشان و احسان به آنان را سفارش کرده است.
قرآن کریم ، اذیّت رسول‌خدا و بی‌احترامی به حضرت را سبب گرفتار شدن به عذاب دردناک
و لعنت خداوند
دانسته است. در شأن نزول برخی از این‌گونه آیات، نمونه‌هایی از بی‌احترامی به رسول‌خدا از سوی مردم بیان شده است؛ از‌جمله طعن حضرت برای
ازدواج با صفیه، و اذیّت او از سوی اصحاب تصاویر
در جریان افک
، ابراز اعتقادات باطل مشرکان و کافران درباره خدا، آزار جسمی چون شکستن دندان و سر مبارک رسول خدا
و نسبت‌های ناروایی چون
سحر و
کهانت و جنون.
در قرآن،
احترام به رسول‌خدا نشانه تقوای قلبی احترام‌کننده و سبب بهرهوری وی از ثواب:«اِنَّ‌الَّذینَ یَغُضّونَ اَصوتَهُم عِندَ رَسولِ اللّهِ اُولئِکَ الَّذینَ امتَحَنَ اللّهُ قُلوبَهُم لِلتَّقوی لَهُم مَغفِرَةٌ و اَجرٌ عَظیم»
و آزار حضرت سبب عذاب و لعن خداوند دانسته شده است:«اِنَّ الَّذینَ یُؤذونَ اللّهَ و رَسولَهُ لَعَنَهُمُ اللّهُ فِی الدُّنیا والأخِرَةِ و اَعَدَّ لَهُم عَذابًا مُهینا».
بسیاری از مسائل یاد‌شده درباره احترام
رسول‌خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) چون در آیات با عنوان رسول‌الله بیان شده به جایگاه حقوقی و شأن پیامبری حضرت برمی‌گردد و درباره دیگر
انبیای الهی نیز جاری‌است.
افزون بر این عظمت و قداست انبیا و منزلت ایشان نزد خداوند از آیات بسیاری که انبیا را به صلاح و نیکی
ستایش می‌کند و نیز آیاتی که به نزول عذاب‌های الهی به‌سبب شکستن حرمت انبیا اشاره می‌کند،
قابل استفاده است. مضمون برخی آیات، احترام همه پیامبران
یا برخی از ایشان است؛ چون مأمور‌شدن فرشتگان برای
سجده بر آدم (علیه‌السلام) از‌سوی خداوند
،
سلام فرستادن بر یحیی،
اجازه خواستن
حضرت موسی از حضرت خضر برای استفاده از او،
فرستادن سلام بر نوح
و تنزیه هارون.
بحارالانوار؛ التبیان فی تفسیر القرآن؛ ترتیب کتاب العین؛ تفسیر التحریر والتنویر؛ التفسیرالکبیر؛ تفسیر کنزالدقائق و بحرالغرائب؛ تفسیر نورالثقلین؛ جامع‌البیان عن تأویل آی القرآن؛ الجامع لاحکام القرآن، قرطبی؛ الجواهر فی تفسیر القرآن؛ الدرالمنثور فی التفسیر بالمأثور؛ روح‌المعانی فی تفسیر القرآن العظیم؛ روض‌الجنان و روح‌الجنان؛ الصحاح تاج اللغه و صحاح العربیه؛ الفرقان فی تفسیرالقرآن؛ فی ظلال القرآن؛ الکافی؛ کشف‌الاسرار و عدة‌الابرار؛ الکشاف؛ لسان‌العرب؛ لغت‌نامه؛ مجمع‌البیان فی تفسیر القرآن؛ محاسن التأویل، قاسمی؛ المعجم المفهرس لالفاظ القرآن الکریم؛ مفردات الفاظ قرآن؛ المیزان فی تفسیرالقرآن؛ نهج‌البلاغه؛ وسائل‌الشیعه
دائرةالمعارف قرآن کریم، برگرفته از مقاله احترام.
