• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

احمد بن محمّد بزنطی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


احمد بن محمّد بَزَنطی یک از راویان و محدثان مورد اعتماد سه امام همام و از اصحاب اجماع بوده است.



بَزَنطی، احمد بن محمّد، صحابی امام هفتم و هشتم و نهم و از محدثان و فقهای برجسته شیعه در روزگار خود و نیز از اصحاب اجماع بود.
یقیناً او از اصحاب مورد توجه و محترم حضرت موسی بن جعفر و علی بن موسی الرضا و محمد بن علی الجواد ـ علیهم‌السلام ـ است.
[۱] احمد بن علی نجاشی، فهرست اسماء مصنّفی الشیعه المشتهربرجال النجاشی، ج۱، ص۷۵، چاپ موسی شبیری زنجانی، قم ۱۴۰۷.    
[۲] پانویس، محمد بن حسن طوسی، ج۱، ص۳۶، الفهرست، چاپ محمود رامیار، چاپ افست مشهد ۱۳۵۱ ش.
[۳] محمد بن عمر کشّی، اختیار معرفة الرجال، (تلخیص) محمد بن حسن طوسی، ش ۱۱۰۲، چاپ حسن مصطفوی، مشهد ۱۳۴۸ ش.
[۴] محمد بن عمر کشّی، اختیار معرفة الرجال، (تلخیص) محمد بن حسن طوسی، ش ۱۰۹۹، چاپ حسن مصطفوی، مشهد ۱۳۴۸ ش.
[۵] محمد بن عمر کشّی، اختیار معرفة الرجال، (تلخیص) محمد بن حسن طوسی، ش ۱۱۰۰، چاپ حسن مصطفوی، مشهد ۱۳۴۸ ش.



وابستگی او به قبیله سکون، از شاخه های بزرگ قبیله کِنده یمن، مورد اتفاق است.
[۶] احمد بن علی نجاشی، فهرست اسماء مصنّفی الشیعه المشتهربرجال النجاشی، ج۱، ص۷۵، چاپ موسی شبیری زنجانی، قم ۱۴۰۷.    
[۷] پانویس، محمد بن حسن طوسی، ج۱، ص۳۶، الفهرست، چاپ محمود رامیار، چاپ افست مشهد ۱۳۵۱ ش.
[۸] محمد بن عمر کشّی، اختیار معرفة الرجال، (تلخیص) محمد بن حسن طوسی، ش ۱۱۰۲، چاپ حسن مصطفوی، مشهد ۱۳۴۸ ش.
[۹] محمدتقی تستری، قاموس الرّجال، ج۱، ص۵۶۳ ـ ۵۶۶، قم ۱۴۱۰.

شیخ طوسی
[۱۰] محمد بن حسن طوسی، الفهرست، ج۱، ص۳۶، چاپ محمود رامیار، چاپ افست مشهد ۱۳۵۱ ش.
کنیه او را ابوجعفر و به احتمال ابوعلی نقل کرده و می‌گوید که به بزنطی شهرت دارد.
[۱۱] ا بن شهرآشوب، معالم العلماء، ج۱، ص۱۰، نجف ۱۳۸۰/۱۹۶۱.
[۱۲] عبدالله مامقانی، تنقیح المقال فی علم الرجال، ج۱، ص۷۷، چاپ سنگی نجف ۱۳۴۹ـ۱۳۵۲.

نام جد اول و دومش بترتیب عَمرو و زید بوده است که برای اختصار، غالباً نام اول را حذف می‌کنند و به جای زید نیز کنیه او، ابی نصر، را می‌آورند.
گاهی نیز از بزنطی با عنوان «ابن ابی نصر» یاد می‌کنند.
[۱۳] عبدالله مامقانی، تنقیح المقال فی علم الرجال، ج۱، ص۷۷، چاپ سنگی نجف ۱۳۴۹ـ۱۳۵۲.

درگذشت او به اتفاق آرا در ۲۲۱ بوده است.
کلام نجاشی
[۱۴] احمد بن علی نجاشی، فهرست اسماء مصنّفی الشیعه المشتهربرجال النجاشی، ج۱، ص۷۵، چاپ موسی شبیری زنجانی، قم ۱۴۰۷.    
در این باره متناقض است که مامقانی
[۱۵] عبدالله مامقانی، تنقیح المقال فی علم الرجال، ج۱، ص۷۸، چاپ سنگی نجف ۱۳۴۹ـ۱۳۵۲.
و تستری
[۱۶] محمدتقی تستری، قاموس الرّجال، ج۱، ص۵۶۷، قم ۱۴۱۰.
بدان اشاره کرده‌اند.
هرچند سمعانی درباره نسبت بزنطی سخن نگفته است، ولی به تصریح ابن ادریس حلی
[۱۷] ا بن ادریس حلّی، کتاب السرائر، ج۳، ص۵۵۳، قم ۱۴۱۰ـ۱۴۱۱.
[۱۸] عبدالله مامقانی، تنقیح المقال فی علم الرجال، ج۱، ص۷۷، چاپ سنگی نجف ۱۳۴۹ـ۱۳۵۲.
، منسوب به نام جایی و نام نوعی پارچه نیز هست و ظاهراً معرب «بیزانسی» است.
[۱۹] محمد محسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف الشیعة، ج۲۴، ص۳۲۲، چاپ علی نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.



بزنطی پس از رحلت حضرت موسی بن جعفر علیه‌السلام، اندک زمانی واقفی بوده و اعتقاد به زنده بودن ایشان داشته است، ولی بعد از مکاتبه با امام علی بن موسی الرضا علیه‌السلام و ظهور برخی معجزات، از مذهب واقفی عدول کرده است.
در این باره شیخ طوسی در کتاب الغیبه
[۲۰] محمد بن حسن طوسی، کتاب الغیبه، ج۱، ص۴۷، نجف.
و قطب راوندی در خرائج
[۲۱] سعید بن هبة الله قطب راوندی، الخرائج و الجرائح، ج۲، ص۶۶۲، قم ۱۴۰۹.    
و مجلسی در بحار
[۲۲] محمدباقر بن محمدتقی مجلسی، بحارالانوار، ج۴۹، ص۳۶، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.    
[۲۳] محمدباقر بن محمدتقی مجلسی، بحارالانوار، ج۴۹، ص۴۸، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.    
سخن گفته‌اند.


کشّی
[۲۴] اختیار معرفة الرجال، (تلخیص) محمد بن حسن طوسی، ش ۱۰۵۰، چاپ حسن مصطفوی، مشهد ۱۳۴۸ ش.
او را در شمار شش فقیه مهم از اصحاب امام کاظم و امام رضا علیهماالسلام، نام برده و این شش تن طبقه سوم اصحاب اجماع را تشکیل می‌دهند.
و نیز، به گفته شیخ طوسی
[۲۵] محمد بن حسن طوسی، عدّة الاصول، ج۱، ص۳۸۶ـ۳۸۷، چاپ محمدمهدی نجف، قم ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
به دلیل آن‌که او و چند تن دیگر فقط از افراد ثقه، نقل روایت می‌کنند، روایات مرسل آن‌‌ها در حکم روایات مُسند است.


ابن ندیم
[۲۶] ا بن ندیم، کتاب الفهرست، ج۱، ص۲۷۶، چاپ رضا تجدد، تهران ۱۳۵۰ ش.
آثار او را چنین شمرده است : کتاب ما رواه عن الرضا علیه‌السلام؛ کتاب الجامِع؛ کتاب المسائل.
شیخ طوسی در الفهرست
[۲۷] محمد بن حسن طوسی، الفهرست، ج۱، ص۳۶، چاپ محمود رامیار، چاپ افست مشهد ۱۳۵۱ ش.
دو کتاب نخست را نام برده ولی به جای کتاب المسائل کتاب دیگری به نام النوادر را ذکر کرده است.
و نجاشی
[۲۸] احمد بن علی نجاشی، فهرست اسماء مصنّفی الشیعه المشتهربرجال النجاشی، ج۱، ص۷۵، چاپ موسی شبیری زنجانی، قم ۱۴۰۷.    
علاوه بر کتاب الجامع، دو کتاب نوادر را از آثار او یاد کرده است.
[۲۹] عمررضا کحاله، معجم المؤلفین، ج۲، ص۱۰۴، دمشق ۱۹۵۷ـ۱۹۶۱، چاپ افست بیروت .
[۳۰] اسماعیل بغدادی، ج۱، ستون ۴۷، هدیة العارفین، ج۱، در حاجی خلیفه، کشف الظنون، ج۵، بیروت ۱۴۱۰/۱۹۹۰.
[۳۱] زرکلی، الاعلام، بیروت ۱۹۸۶.
[۳۲] محمد محسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف الشیعة، ج۵، ص۲۷، چاپ علی نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
[۳۳] محمد محسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف الشیعة، ج۶، ص۳۱۲، چاپ علی نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
[۳۴] محمد محسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف الشیعة، ج۲۴، ص۳۲۱، چاپ علی نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.

بیش از هشت روایت از او با قید «بزنطی» یا بدون آن نقل شده است که در ابواب مختلف اعتقادی و فقهی در کتب اربعه شیعه مورد استفاده و استناد قرار گرفته است.
[۳۵] محمد بن علی اردبیلی، جامع الرواة و ازاحة الاشتباهات عن الطّرق و الاسناد، ج۱، ص۵۹۶۱، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.    
[۳۶] خوئی، ج۲، ص۲۳۶، ابوالقاسم خوئی، معجم رجال الحدیث، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
[۳۷] خوئی، ج۲، ص۲۴۳، ابوالقاسم خوئی، معجم رجال الحدیث، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.



در معجم رجال الحدیث ابوالقاسم خوئی،
[۳۸] ابوالقاسم خوئی، معجم رجال الحدیث، ج۲، ص۲۳۱۲۳۶، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.    
[۳۹] ابوالقاسم خوئی، معجم رجال الحدیث، ج۲، ص۶۲۴ـ۶۲۶، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
نام حدود یکصد تن که او از ایشان نقل روایت کرده و نام حدود چهل تن که از او روایت کرده‌اند آمده است.


چون وفات او در ۲۲۱ و یک سال پس از رحلت امام جواد علیه‌السلام است، محضر امام هادی را درک نکرده و از اصحاب ایشان شمرده نشده است.



(۱) محمد محسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف الشیعة، چاپ علی نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
(۲) ابن ادریس حلّی، کتاب السرائر، قم ۱۴۱۰ـ۱۴۱۱.
(۳) ابن شهرآشوب، معالم العلماء، نجف ۱۳۸۰/۱۹۶۱.
(۴) ابن ندیم، کتاب الفهرست، چاپ رضا تجدد، تهران ۱۳۵۰ ش.
(۵) محمد بن علی اردبیلی، جامع الرواة و ازاحة الاشتباهات عن الطّرق و الاسناد، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
(۶) اسماعیل بغدادی، هدیة العارفین، ج۱، در حاجی خلیفه، کشف الظنون، ج۵، بیروت ۱۴۱۰/۱۹۹۰.
(۷) محمدتقی تستری، قاموس الرّجال، قم ۱۴۱۰.
(۸) ابوالقاسم خوئی، معجم رجال الحدیث، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
(۹) خیرالدین زرکلی، الاعلام، بیروت ۱۹۸۶.
(۱۰) محمد بن حسن طوسی، عدّة الاصول، چاپ محمدمهدی نجف، قم ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
(۱۱) محمد بن حسن طوسی، الفهرست، چاپ محمود رامیار، چاپ افست مشهد ۱۳۵۱ ش.
(۱۲) محمد بن حسن طوسی، کتاب الغیبه، نجف.
(۱۳) سعید بن هبة الله قطب راوندی، الخرائج و الجرائح، قم ۱۴۰۹.
(۱۴) عمررضا کحاله، معجم المؤلفین، دمشق ۱۹۵۷ـ۱۹۶۱، چاپ افست بیروت .
(۱۵) محمد بن عمر کشّی، اختیار معرفة الرجال، (تلخیص) محمد بن حسن طوسی، چاپ حسن مصطفوی، مشهد ۱۳۴۸ ش.
(۱۶) عبدالله مامقانی، تنقیح المقال فی علم الرجال، چاپ سنگی نجف ۱۳۴۹ـ۱۳۵۲.
(۱۷) محمدباقر بن محمدتقی مجلسی، بحارالانوار، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
(۱۸) احمد بن علی نجاشی، فهرست اسماء مصنّفی الشیعه المشتهربرجال النجاشی، چاپ موسی شبیری زنجانی، قم ۱۴۰۷.

 
۱. ↑ احمد بن علی نجاشی، فهرست اسماء مصنّفی الشیعه المشتهربرجال النجاشی، ج۱، ص۷۵، چاپ موسی شبیری زنجانی، قم ۱۴۰۷.    
۲. ↑ پانویس، محمد بن حسن طوسی، ج۱، ص۳۶، الفهرست، چاپ محمود رامیار، چاپ افست مشهد ۱۳۵۱ ش.
۳. ↑ محمد بن عمر کشّی، اختیار معرفة الرجال، (تلخیص) محمد بن حسن طوسی، ش ۱۱۰۲، چاپ حسن مصطفوی، مشهد ۱۳۴۸ ش.
۴. ↑ محمد بن عمر کشّی، اختیار معرفة الرجال، (تلخیص) محمد بن حسن طوسی، ش ۱۰۹۹، چاپ حسن مصطفوی، مشهد ۱۳۴۸ ش.
۵. ↑ محمد بن عمر کشّی، اختیار معرفة الرجال، (تلخیص) محمد بن حسن طوسی، ش ۱۱۰۰، چاپ حسن مصطفوی، مشهد ۱۳۴۸ ش.
۶. ↑ احمد بن علی نجاشی، فهرست اسماء مصنّفی الشیعه المشتهربرجال النجاشی، ج۱، ص۷۵، چاپ موسی شبیری زنجانی، قم ۱۴۰۷.    
۷. ↑ پانویس، محمد بن حسن طوسی، ج۱، ص۳۶، الفهرست، چاپ محمود رامیار، چاپ افست مشهد ۱۳۵۱ ش.
۸. ↑ محمد بن عمر کشّی، اختیار معرفة الرجال، (تلخیص) محمد بن حسن طوسی، ش ۱۱۰۲، چاپ حسن مصطفوی، مشهد ۱۳۴۸ ش.
۹. ↑ محمدتقی تستری، قاموس الرّجال، ج۱، ص۵۶۳ ـ ۵۶۶، قم ۱۴۱۰.
۱۰. ↑ محمد بن حسن طوسی، الفهرست، ج۱، ص۳۶، چاپ محمود رامیار، چاپ افست مشهد ۱۳۵۱ ش.
۱۱. ↑ ا بن شهرآشوب، معالم العلماء، ج۱، ص۱۰، نجف ۱۳۸۰/۱۹۶۱.
۱۲. ↑ عبدالله مامقانی، تنقیح المقال فی علم الرجال، ج۱، ص۷۷، چاپ سنگی نجف ۱۳۴۹ـ۱۳۵۲.
۱۳. ↑ عبدالله مامقانی، تنقیح المقال فی علم الرجال، ج۱، ص۷۷، چاپ سنگی نجف ۱۳۴۹ـ۱۳۵۲.
۱۴. ↑ احمد بن علی نجاشی، فهرست اسماء مصنّفی الشیعه المشتهربرجال النجاشی، ج۱، ص۷۵، چاپ موسی شبیری زنجانی، قم ۱۴۰۷.    
۱۵. ↑ عبدالله مامقانی، تنقیح المقال فی علم الرجال، ج۱، ص۷۸، چاپ سنگی نجف ۱۳۴۹ـ۱۳۵۲.
۱۶. ↑ محمدتقی تستری، قاموس الرّجال، ج۱، ص۵۶۷، قم ۱۴۱۰.
۱۷. ↑ ا بن ادریس حلّی، کتاب السرائر، ج۳، ص۵۵۳، قم ۱۴۱۰ـ۱۴۱۱.
۱۸. ↑ عبدالله مامقانی، تنقیح المقال فی علم الرجال، ج۱، ص۷۷، چاپ سنگی نجف ۱۳۴۹ـ۱۳۵۲.
۱۹. ↑ محمد محسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف الشیعة، ج۲۴، ص۳۲۲، چاپ علی نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
۲۰. ↑ محمد بن حسن طوسی، کتاب الغیبه، ج۱، ص۴۷، نجف.
۲۱. ↑ سعید بن هبة الله قطب راوندی، الخرائج و الجرائح، ج۲، ص۶۶۲، قم ۱۴۰۹.    
۲۲. ↑ محمدباقر بن محمدتقی مجلسی، بحارالانوار، ج۴۹، ص۳۶، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.    
۲۳. ↑ محمدباقر بن محمدتقی مجلسی، بحارالانوار، ج۴۹، ص۴۸، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.    
۲۴. ↑ اختیار معرفة الرجال، (تلخیص) محمد بن حسن طوسی، ش ۱۰۵۰، چاپ حسن مصطفوی، مشهد ۱۳۴۸ ش.
۲۵. ↑ محمد بن حسن طوسی، عدّة الاصول، ج۱، ص۳۸۶ـ۳۸۷، چاپ محمدمهدی نجف، قم ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
۲۶. ↑ ا بن ندیم، کتاب الفهرست، ج۱، ص۲۷۶، چاپ رضا تجدد، تهران ۱۳۵۰ ش.
۲۷. ↑ محمد بن حسن طوسی، الفهرست، ج۱، ص۳۶، چاپ محمود رامیار، چاپ افست مشهد ۱۳۵۱ ش.
۲۸. ↑ احمد بن علی نجاشی، فهرست اسماء مصنّفی الشیعه المشتهربرجال النجاشی، ج۱، ص۷۵، چاپ موسی شبیری زنجانی، قم ۱۴۰۷.    
۲۹. ↑ عمررضا کحاله، معجم المؤلفین، ج۲، ص۱۰۴، دمشق ۱۹۵۷ـ۱۹۶۱، چاپ افست بیروت .
۳۰. ↑ اسماعیل بغدادی، ج۱، ستون ۴۷، هدیة العارفین، ج۱، در حاجی خلیفه، کشف الظنون، ج۵، بیروت ۱۴۱۰/۱۹۹۰.
۳۱. ↑ زرکلی، الاعلام، بیروت ۱۹۸۶.
۳۲. ↑ محمد محسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف الشیعة، ج۵، ص۲۷، چاپ علی نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
۳۳. ↑ محمد محسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف الشیعة، ج۶، ص۳۱۲، چاپ علی نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
۳۴. ↑ محمد محسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف الشیعة، ج۲۴، ص۳۲۱، چاپ علی نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
۳۵. ↑ محمد بن علی اردبیلی، جامع الرواة و ازاحة الاشتباهات عن الطّرق و الاسناد، ج۱، ص۵۹۶۱، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.    
۳۶. ↑ خوئی، ج۲، ص۲۳۶، ابوالقاسم خوئی، معجم رجال الحدیث، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
۳۷. ↑ خوئی، ج۲، ص۲۴۳، ابوالقاسم خوئی، معجم رجال الحدیث، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
۳۸. ↑ ابوالقاسم خوئی، معجم رجال الحدیث، ج۲، ص۲۳۱۲۳۶، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.    
۳۹. ↑ ابوالقاسم خوئی، معجم رجال الحدیث، ج۲، ص۶۲۴ـ۶۲۶، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.



دانشنامه جهان اسلام، بن یاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «بزنطی»، شماره۱۲۹۲.    



جعبه ابزار