ادات تخییر
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ادات بیانگر
تخییر بین چند چیز با امتناع جمع بین آنها را ادات تخییر گویند.
«تخییر» یعنی مخیر ساختن و آزاد گذاشتن شنونده در پذیرش یکی از دو طرف موضوعی که جمع هر دو غیرممکن است (در مقابل
اباحه که جمع بین دو طرف یا همه طرف‌ها امکان پذیر است).
بعضی از ادوات تخییر در
قرآن عبارتند از:
از مشهورترین ادات به کار رفته در این معنا است؛ مثل
آیه : (انما جزاء الذین یحاربون الله ورسوله ویسعون فی الارض فسادا ان یقتلوا او یصلبوا او تقطع ایدیهم وارجلهم من خلاف او ینفوا من الارض...)؛ «سزای کسانی که با (دوستداران)
خدا و
پیامبر او می‌جنگند و در
زمین به فساد می‌کوشند جز این نیست که کشته شوند یا بر دار آویخته گردند یا
دست و پایشان در خلاف جهت یکدیگر بریده شود یا از آن سرزمین
تبعید گردند»
که جمع بین این امور بر
امام جایز نیست و یکی از آنها را
اختیار می‌کند.
(... قلنا یا ذا القرنین اما ان تعذب واما ان تتخذ فیهم حسنا)؛ «گفتیم: ای
ذوالقرنین (اختیار با توست) یا
عذاب می‌کنی یا در میانشان (
روش ) نیکویی پیش می‌گیری».
فرهنگ‌نامه علوم قرآني، برگرفته از مقاله «ادات تخییر».
