• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

ادله امضائی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



حکم و دلیل تأیید شده از جانب شارع مقدس را امضایی یا حکم امضایى گویند و در مقابل آن، احکام و ادله تأسیسی است: عقود، ایقاعات و برخى موارد دیگر، مانند وجوب ختنه، وجوب حداد زن پس از مرگ شوهر و وجوب وفا به نذر از احکام امضایى‌اند. همچنین حجیت بیشتر امارات و نیز اصول لفظی امضایى است.




پیش از ظهور اسلام، براى تنظیم مناسبات حقوقی، معاملاتى، اقتصادى و نیز مراسم عبادى قواعد و مقرّراتى میان مردم وجود داشت که برخى از شرایع پیشین و برخى دیگر از بنای عقلا نشأت مى‌گرفت. آن دسته از قواعد و مقررات و مراسمى که پس از اسلام شارع آنها را- هرچند با سکوت و نهی نکردن، خواه به طور کامل یا با اصلاحات جزئی یا کلی- تأیید و امضا کرده است، احکام و ادلۀ امضایى نامیده مى‌شود و در مقابل آن، احکام و ادلۀ تأسیسى است.
[۱] مبسوط در ترمینولوژى حقوق ج۱ ص۱۸۷.
[۲] جامع الشتات ج۱ ص۱۷۶.




عقود (عقدایقاعات (ایقاع) و برخى موارد دیگر، مانند وجوب ختنه، وجوب حداد زن پس از مرگ شوهر و وجوب وفا به نذر
[۳] معتمد العروة ج۱ ص۱۴۷
از احکام امضایى‌اند. همچنین حجیت بیشتر امارات (اماره)- مانند حجیّت خبر ثقه- و نیز اصول لفظی (اصل لفظی) امضایى است.



برخى، امضایى بودن تمامى احکام وضعی (حکم وضعی) بر خلاف احکام تکلیفی (حکم تکلیفی) را از جمله تفاوتهاى این دو دسته از احکام دانسته‌اند.

۳.۱ - تقسیم احکام وضعی به اعتبار موضوعات


البته امضایى بودن احکام وضعى، به اعتبار خود احکام است، اما به اعتبار موضوعاتِ آنها، این احکام به امضایى و تأسیسی تقسیم مى‌شوند، مانند ملکیت که خود، حکمى وضعى است، اما اعتبار فقر یا سیّد بودن به عنوان موضوع براى تملّک زکات و خمس، امرى تأسیسى مى‌باشد.
[۸] اجود التقریرات ج۴ ص۷۴.
[۹] اجود التقریرات ج۴ ص۷۶.



 
۱. مبسوط در ترمینولوژى حقوق ج۱ ص۱۸۷.
۲. جامع الشتات ج۱ ص۱۷۶.
۳. معتمد العروة ج۱ ص۱۴۷
۴. زبدة الاصول ج۳ ص۲۵۲    
۵. دروس فی علم الاصول ج۳ ص۲۵۲    
۶. اصطلاحات الاصول ص۷۰.    
۷. فوائد الاصول ج۴ ص۳۸۸    
۸. اجود التقریرات ج۴ ص۷۴.
۹. اجود التقریرات ج۴ ص۷۶.




فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام» جلد۳،ص۳۵۲.    




جعبه ابزار