استعمال لفظ در مثل
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
استعمال لفظ در مثل به
اطلاق لفظ و
اراده مثل آن بدون
قصد معنا اطلاق میشود.
استعمال لفظ در مثل، از اقسام
استعمال لفظ در لفظ میباشد و عبارت است از اطلاق
لفظ و اراده مثل آن بدون اراده معنا، مانند این که گفته شود: «زید» در جمله «ضرب زید» فاعل است، و فقط لفظ «زید» موجود در این جمله قصد شود، نه در همه جملات مشابه آن.
اگر شخصی یک
جمله خبری واقعی را بیان کند، برای مثال، بگوید: «ضرب زید» و شنونده در صدد
تجزیه و
ترکیب این جمله برآید، توجه خود را صرفاً به آن جمله خاص معطوف نموده و میگوید: «زید» در جمله، عنوان فاعلی دارد؛ یعنی وی لفظ «زید» را در «زیدِ» آن جمله خاص استعمال مینماید؛ به بیان دیگر، وقتی میگوید: زید در جمله مذکور فاعل است، با
زبان خویش کلمه زید را در زیدِ آن مخبر و متکلم به کار برده است.
درباره استعمال لفظ در مثل، میان اصولیها اختلاف است؛
برخی هم چون مرحوم «
بروجردی » و «
خویی » معتقدند استعمال لفظ در مثل از باب استعمال نیست
، و برخی دیگر هم چون مرحوم «
آخوند خراسانی » آن را از باب استعمال میدانند.
فرهنگنامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، برگرفته از مقاله «استعمال لفظ در مثل».