• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

اصول الاستنباط علی‌نقی‌ حیدری (کتاب)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



کتاب «اصول الاستنباط»، به زبان عربی ، مشتمل بر یک دوره علم اصول فقه است که به روشی جدید و با سبکی روان، با ویژگی‌های کتب درسی در عصر حاضر، توسط سید علی نقی حیدری (۱۳۲۵- ۱۴۰۳ ق)، نگاشته شده است و امروزه، به عنوان اولین کتاب اصولی در حوزه علمیه، قم به جای « معالم الاصول » تدریس می‌گردد.



سید علی نقی حیدری از شاگردان علامه نایینی و سید ابو الحسن اصفهانی و از دانشمندان قرن اخیر عراق و از شخصیت‌ها و علمای شهر بغداد است.


مطالب کتاب در ضمن هشت عنوان کلی به شرح زیر تنظیم شده است:
۱. «کلمة المؤلف»؛
۲. «الماع الی تاریخ الفقه و اصوله»؛
۳. «الجزء الاول مباحث الالفاظ»، مشتمل بر عناوین «تمهید ما هو اصول الفقه»، «مباحث اولیة»، پنج باب و یک خاتمه؛
۴. «الجزء الثانی الادلة العقلیة»، مشتمل بر یک تمهید و سه فصل؛
۵. «التعادل و التراجیح»؛
۶. «الاجتهاد و التقلید»؛
۷. «تحلیل و تمحیص لبعض ادلة الاحکام»؛
۸. «توجیه النبی امته فی التشریع الاسلامی».
مؤلف، در این کتاب، علاوه بر طرح مباحث با بیانی ساده و روان، در پایان هر درس، خلاصه‌ای از همان درس را به همراه تمرین‌هایی از مطالب آن آورده است.


عنوان اول، مشتمل بر معرفی مختصر کتاب و بیان شیوه نگارش آن است.
[۱] اصول الاستنباط، علی‌نقی‌ حیدری، ص۱۳.

عنوان دوم، بیان گر چهار دوره (دوره علی علیه‌السّلام ، دوره حسنین و سجاد علیه‌السّلام ، دوره صادقین علیه‌السّلام ، و دوره امام رضا و فرزندان بزرگوارش)، برای علم فقه و اصول و وجه اختصاص شیعه به فقه اهل بیت و تاسیس علم اصول فقه است.
[۲] اصول الاستنباط، علی‌نقی‌ حیدری، ص۲۰.

عنوان سوم، حاوی تعریف علم اصول ، موضوع هر علم، تمایز علوم، موضوع و مسائل و غایت و تبویب علم اصول، مباحث مربوط به حقیقت شرعیه و صحیح و اعم و اشتراک لفظی و مشتق ، مباحث مربوط به اوامر و نواهی و مفاهیم و عموم و خصوص و مطلق و مقید و بیان معنای برخی از الفاظ در اصطلاح، است.
[۳] اصول الاستنباط، علی‌نقی‌ حیدری، ص۴۷.

عنوان چهارم، شامل بیان حالات سه گانه مکلف در رابطه با حکم شرعی ، مباحث مربوط به قطع و ظن و شک است.
[۴] اصول الاستنباط، علی‌نقی‌ حیدری، ص۱۷۷.

عنوان پنجم، مشتمل بر مباحث مربوط به تعادل و تراجیح است.
[۵] اصول الاستنباط، علی‌نقی‌ حیدری، ص۲۹۷.

عنوان ششم، شامل مباحث اجتهاد و تقلید است.
[۶] اصول الاستنباط، علی‌نقی‌ حیدری، ص۳۱۳.

عنوان هفتم، حاوی توضیح و تحلیل برخی از ادله، همچون قیاس ، استحسان ، مصالح مرسله، شرایع پیشین و مذهب صحابی است.
[۷] اصول الاستنباط، علی‌نقی‌ حیدری، ص۳۲۹.

عنوان هشتم، مشتمل بر مباحثی در رابطه با چگونگی بیان قوانین اسلامی، توسط پیامبر برای مسلمانان ، می‌باشد.
[۸] اصول الاستنباط، علی‌نقی‌ حیدری، ص۳۴۳.

از جمله ویژگی‌های مهم این کتاب، طرح مسائل گوناگون، با روشی ساده و بدون استفاده از الفاظ و اصطلاحات پیچیده علمی و خلاصه کردن مباحث هر درس در پایان آن و ذکر مباحث مهم و اساسی هر درس، به صورتی مختصر و مفید و آوردن تمرین‌هایی در پایان هر درس و طرح مباحث اصولی متناسب با سطح علمی و نیاز مبتدی و حذف بسیاری از مباحث پیچیده و غیر ضروری و اشتمال بر نظریات نو و جدید می‌باشد.


۱. اصول الاستنباط، علی‌نقی‌ حیدری، ص۱۳.
۲. اصول الاستنباط، علی‌نقی‌ حیدری، ص۲۰.
۳. اصول الاستنباط، علی‌نقی‌ حیدری، ص۴۷.
۴. اصول الاستنباط، علی‌نقی‌ حیدری، ص۱۷۷.
۵. اصول الاستنباط، علی‌نقی‌ حیدری، ص۲۹۷.
۶. اصول الاستنباط، علی‌نقی‌ حیدری، ص۳۱۳.
۷. اصول الاستنباط، علی‌نقی‌ حیدری، ص۳۲۹.
۸. اصول الاستنباط، علی‌نقی‌ حیدری، ص۳۴۳.



نرم افزار جامع اصول فقه، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.



جعبه ابزار