افزایش ظرفیت وجودی و هدایت معنوی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: ظرفیت وجودی،
هدایت معنوی،
امام‌شناسی.
پرسش: چگونه می‌توان ظرفیت وجودی را آنچنان افزایش داد که از
هدایت معنوی ائمه اطهار (علیهم‌السّلام) بیشتر از آنچه که هست، برخوردار شد؟
پاسخ اجمالی: عشق‌ورزی به دیگران یک نیاز فطری است، اما چه بهتر و زیباتر که انسان در بذل محبت، خوبان و برترین‌ها را برگزیند و
اهل بیت (علیهم‌السّلام) کامل‌ترین و بهترین مظاهر خوبی‌ها و کمالات‌اند. عشق به اهل‌بیت (علیهم‌السّلام) زمینه‌ساز عشق به خداوند و عامل ثبات قدم در راه دین و دینداری و دوری از
گناه و فساد می‌باشد. عشق‌ورزیدن به معشوق و عمل به دستورات او، بستگی به میزان شناخت عاشق از کمالات او دارد و هرچه این شناخت بیشتر باشد تبعیت و همراهی و همدلی با آنها نیز بیشتر خواهد شد. اگر می‌خواهیم بیشتر از هدایت معصومین (علیهم‌السّلام) برخوردار شویم باید امام‌شناسی ما قوی شود، در این مقاله به برخی از نشانه‌های دوستی و محبت حقیقی به اهل‌بیت (علیهم‌السّلام) اشاره شده است، از جمله: دوستی توام با عمل و تقوا، عشق به دوستان اهل‌بیت، آمادگی برای محرومیت‌ها.
عشق‌ورزی به دیگران یک نیاز فطری است، اما چه بهتر و زیباتر که انسان در بذل محبت، خوبان و برترین‌ها را برگزیند و اهل بیت (علیهم‌السّلام) کامل‌ترین و بهترین مظاهر خوبی‌ها و کمالات‌اند. عشق به اهل بیت (علیهم‌السّلام) زمینه‌ساز عشق به خداوند است و علاقه‌مند بودن به خاندان
عصمت و
طهارت عشق‌ورزیدن به ارزش‌های والای الهی می‌باشد. حتماً می‌دانید براساس
اعتقادات دینی ما رسیدن به قله رفیع کمالات معنوی و انسانی و پذیرش اعمال و زحمات فرد در گرو محبت و
ولایت اولیاء الهی و یادگاران
رسول گرامی (صلّی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم) است. و نیز می‌دانیم که عواطف پاک و اظهار عشق و علاقه نسبت به معصومین (علیهم‌السّلام) عامل ثبات قدم در راه دین و دینداری است و عشق و محبت خالصانه به آن بزرگواران انسان را از گناه و فساد بیمه می‌کند.
خداوند در
قرآن کریم انسانها را به چنین ارتباطی دعوت کرده است. «من برای انجام امر
رسالت، از شما مزدی نمی‌خواهم مگر دوستی و محبت درباره نزدیکانم.
در
زیارت امین الله می‌خوانیم: «خداوندا! دل و جان مرا شیفته اولیای برگزیده‌ات قرار ده و مرا در زمین و آسمان محبوب گردان.
هر قدر دل‌باختگی و محبت و ارتباط قلبی با ائمه اطهار (علیهم‌السّلام) بیشتر باشد، تبعیت و هم‌رنگی و همراهی و همدلی با آنها نیز بیشتر خواهد شد. چون نقش عشق و محبت در ایجاد همسانی و همفکری و همراهی و هم‌سویی بسیار مهم است و به همین علت است که انسان پیوسته از چهره‌های محبوبش الگو و سرمشق می‌گیرد. ایمان و رابطه عاطفی به رهبری حتی در اطاعت سیاسی و اجتماعی هم تاثیر بسزایی دارد و زمینه‌ساز تبعیتی عاشقانه می‌شود نه یک اطاعت رسمی و تشریفاتی.
عشق‌ورزیدن به معشوق و عمل به دستورات او، بستگی به میزان شناخت عاشق از کمالات و زیبایی او دارد و هر کس براساس معرفت خویش به محبوب ارادت می‌ورزد. مثلاً در این خصوص
امام علی (علیه‌السّلام) فرمودند: «هر کس ما را در دل دوست داشته باشد و با زبانش یاری کند و با دستش به دفاع از ما برخیزد (یعنی با تمام وجود دلباخته ما باشد)، در
بهشت هم‌درجه و همنشین ما خواهد بود و هر که ما را با دل دوست بدارد و با زبان یاری کند و همراه ما با دشمنان‌مان نجنگد، یک درجه پایین‌تر خواهد بود و هر که با قلبش ما را دوست بدارد ولی با زبان و دست به یاری ما نشتابد، در بهشت خواهد بود.»
این حدیث شریف بیانگر این مطلب است که: اگر می‌خواهیم بیشتر از هدایت معصومین (علیهم‌السّلام) برخوردار شویم باید امام‌شناسی ما قوی شود چون هر چه شناخت قوی‌تر باشد عشق و علاقه بیشتر می‌شود و هر چه محبت ما نسبت به آن بزرگوار بیشتر گردد،
اطاعت ما نیز بیشتر خواهد شد.
برخی از نشانه‌های دوستی و محبت حقیقی به اهل‌بیت (علیهم‌السّلام) عبارتند از:
دوست داشتن اهل‌بیت عصمت و طهارت (علیهم‌السّلام)
تقوای الهی و دل‌پاکی می‌خواهد. شیدای
امام معصوم بودن در عمل مشخص می‌شود وگرنه علاقه ظاهری نمی‌تواند تاثیری در زندگی انسان داشته باشد علی (علیه‌السّلام) فرمودند: «... هر که ما را دوست دارد باید مثل ما عمل کند و لباس
پرهیزگاری را جامه و پوشش خود قرار دهد.»
کسی که
آل‌الله را دوست دارد لزوماً دوستان آنان را هم دوست می‌دارد. علی (علیه‌السّلام) در این رابطه فرمودند: «هر کس بخواهد بداند که آیا عاشق حقیقی اهل‌بیت (علیهم‌السّلام) است یا نه، به قلب خویش رجوع کند، اگر در دلش محبت دوستان ما هست، پس او دشمن ما نیست؛ بلکه دوست ما است، ولی اگر یکی از دوستان ما را در دلش دشمن می‌دارد، او دوستدار حقیقی ما نیست.»
این سخن علی (علیه‌السّلام) بیانگر مطلب جالبی است و آن اینکه آن حضرت (علیه‌السّلام) خواسته‌اند ما را تشویق کنند تا با دوستان آنان رابطه گرم و صمیمی داشته باشیم که همین امر باعث می‌شود تا عشق و علاقه ما نسبت به آن بزرگواران زیادتر شود و به دنبال این محبت، بیشتر در اطاعت اوامر امامان (علیهم‌السّلام) بکوشیم.
حقیقی بودن علاقه درونی شخص، هنگامی نمایان می‌شود که فرد مورد امتحان قرار گیرد و حوادث تلخ و ناراحت کننده در زندگی انسان رخ می‌نمایند، آن زمان است که دوستان حقیقی از دوستان مجازی جدا می‌گردند وگرنه در موقع راحتی هر فرد می‌تواند مدعی دوستی باشد. و آری راه عشق، راهی بس دشوار و رنج‌آور و بلاخیز است و عاشق صادق هرگز از رنج و بلای در راه دوست نمی‌ترسد بلکه با شوق و رغبیت به استقبال آن می‌شتابد. حضرت علی (علیه‌السّلام) فرمودند: «هر کس ما اهل بیت پیامبر را دوست بدارد برای محنت‌ها پوستین ستبر بپوشد.»
و این کنایه از آن است که باید آمادگی تحمل انواع بلاها و مشکلات را داشته باشد. یاران
امام حسین (علیه‌السّلام) واقعاً عاشق دلباخته آن حضرت بودند که تمام مشکلات را به جان و دل خریدند و دست از یاری آن امام شهید (علیه‌السّلام) نکشیدند. مطالعه زندگی آنان بهترین
الگو برای پیروان آن حضرت (علیه‌السّلام) است.
خلاصه آن که برای بهره بردن بیشتر از هدایت‌های معنوی ائمه هدی (علیهم‌السّلام) در درجه اول باید آنان را بهتر و بیشتر شناخت و به آنچه گفته‌اند عمل کرد.
اگر ما
امام کاظم (علیه‌السّلام) را به عنوان نمونه، تنها در رنج و مصائب زندان و عبادت‌های زندانش، خلاصه نماییم، و یا از
امام حسن مجتبی (علیه‌السّلام) تنها مظلومیت و مسموم شدن به دست همسرش را بدانیم، و در مطالعات و آگاهی‌های خود به ابعاد دیگر زندگی آن بزرگان نپردازیم، نمی‌توانیم به تمام و کمال از آن حضرات (علیهم‌السّلام) بهره بجوئیم. وقتی شناخت ما بالا رفت و شعله‌های عشق ما شعله‌ور شد، باید در مقام عمل پله پله از هدایت‌های معنوی آن بزرگان (علیهم‌السّلام) استفاده نماییم.
۱.
علامه مرتضی عسکری،
نقش ائمه در احیاء دین.
۲.
مهدی پیشوایی،
سیره پیشوایان .
۳.
عادل ادیب،
نقش امامان معصوم در حیات اسلام، ترجمه مینا جیگاره.
۴.
محمدتقی مدرسی،
امامان شیعه (علیهم‌السّلام) و جنبش‌های مکتبی.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله "چگونگی افزایش ظرفیت وجودی جهت برخورداری از هدایت معنوی ائمه اطهار (علیهم‌السلام)، تاریخ بازیابی ۱۳۹۹/۰۸/۱۵.
