الابحاث المفیدة فی تحصیل العقیدة (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اَلاَبْحاثُ المُفیده فی تَحْصیلِ الْعَقیده، رساله‌ای در کلام به
زبان عربی نوشتۀ جمال‌الدین حسن بن یوسف بن علی بن مطهر مشهور به
علامه حلّی است. این کتاب، مباحث مختصر و مفیدی در خصوص عمده مباحث کلامی دارد.
این کتاب، کتاب مختصر و مفیدی است که در بر دارند عمده مباحث کلامی است و از هشت فصل تشکیل شده است: فصل اول که شامل هفت مبحث است و درباره امور عامه است و دارای بحثهایی مانند
وجود و
عدم،
امکان و
وجوب،
قدم و
حدوث می‌باشد. فصل دوم که آن هم هفت مبحث دارد، درباره
جواهر و احکام آنها است. فصل سوم دارای بیست مبحث است و در مورد اعراض بحث می‌کند. فصل چهارم، شانزده مبحث دارد و راجع به اثبات
واجب الوجود و بررسی صفات
ثبوتی و
سلبی حق تعالی است. فصل پنجم، دارای هفت مبحث درباره
عدل الهی است و شامل بحثهای مربوط به
حسن و قبح عقلی، افعال عباد،
تکلیف، لطف، آلام، ارزاق، آجال و
اسعار می‌باشد. فصل ششم درباره
نبوت است و چهار مبحث دارد: لزوم بعثت انبیا، عصمت انبیا، اثبات نبوت
حضرت محمد (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) و کرامات. فصل هفتم شامل چهار مبحث راجع به
امامت می‌باشد و به بحثهایی در مورد لزوم نصب امام، عصمت امام، اثبات امامت
امیرالمؤمنین و سایر
ائمه معصومین (علیهم‌السّلام) می‌پردازد. و بالاخره فصل هشتم درباره
معاد است و چهار بحث دارد و شامل مطالبی مانندِ حقیقت
انسان، استحقاق
ثواب و
توبه است.
نسخه خطی این کتاب در کتابخانه ملی به شماره ۱۹۴۶ موجود بود؛ همچنین در مجله کلام اسلامی سال دوم، شماره مسلسل ۶ چاپ شده است؛ همچنین نسخه‌ای از آن در کتابخانۀ عمومی امام الحکیم در
نجف به خط
محمدبن طاهر سماوی مورخ ۱۳۳۵ق/۱۹۱۷م و نیز نسخه‌های خطی دیگری در برخی از کتابخانه‌های جهان موجود است.
بر این کتاب حداقل دو نفر شرح نوشته‌اند: یکی شیخ ناصر بن ابراهیم بویه احسائی (م ۸۵۳ ق) و دیگری حاج ملا‌هادی سبزواری (م ۱۲۸۹ ق).
(۱) آقابزرگ، الذریعه، ۱/۶۳.
(۲) بغدادی، اسماعیل بن محمد، ایضاح المکنون، استانبول، ۱۹۴۵م، ۱/۱۰.
(۳) خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات، تهران، ۱۳۸۲ق/۱۹۶۲م، ۲/۲۷۲.
(۴) فکرت، محمد آصف، فهرست الفبایی کتب خطی کتابخانۀ مرکزی آستان قدس رضوی، مشهد، ۱۳۶۵ش، ص۳۲۲.
(۶) محمد مهدی نجف، فهرست مخطوطات مکتبه الامام الحکیم العامّه، نجف، ۱۳۸۹ق/۱۹۶۹م، ۱/۱۶.
(۷) مشهد ۲، خطی، ۲/۸۵.
دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۲، ص۶۰۸. سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «الابحاث المفیدة فی تحصیل العقیدة»، تاریخ بازیابی۹۷/۳/۱۱.
