البراهین الواضحات- دراسات فی القضاء (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کتاب البراهین الواضحات- دراسات فی القضاء، در مورد
قضاوت نگاشته شده است.
البراهین الواضحات: دراسات فی القضاء نوشته آیت‌الله محمد علی اسماعیل پور قمشه‌ای (۱۳۱۹-)، در دو
جلد به بحث درباره
صفات قاضی و
آداب قضاوت می‌پردازد.
نگارنده متن
کتاب «شرائع الاسلام»
محقق حلی در باب قضا را مورد شرح و بررسی فقهی قرار داده است. این کتاب به همت مصطفی عظیمی تصحیح گردیده است.
هدف نویسنده بیان ابعاد مختلف امر قضاء و فروعات فقهی مربوط به آن است به طوری که برای امور قضایی امروز نیز قابل استفاده باشد.
نگارنده نخست متن کتاب «شرائع الاسلام» علامه حلی را درج نموده و پس از آن به شرح متن و ارائه دیدگاه‌های فقهی خویش به شیوه
فقه استدلالی می‌پردازد.
در جلد اول نگارنده نخست به تعریف قضاءو اهمیت آن پرداخته و قضاوت را
واجب کفایی می‌داند. سپس به
اوصاف قاضی اعم از ایمان، عدم کفر،
بلوغ،
عقل،
عدالت، حلال زاده بودن، مرد بودن،
علم و
تقوی داشتن و تسلط به
فقه اشاره می‌کند و پس از آن
آداب قضاوت و اموری که یک
قاضی باید در امر قضاء آن‌ها را رعایت نماید را مورد بررسی قرار می‌دهد.
به شایستگی قاضی در مقام
فتوا و
حکم و
اجتهاد وی در امر قضاء اشاره نموده و به موضوعاتی همچون وقت نظر قاضی در صدور حکم، شهادت دادن شاهدان،
جرح و تعدیل قاضی، رشوه گرفتن قاضی و موضوع و مصداق
رشوه و ابعاد مختلف عدالت قاضی پرداخته است.
درباره مجلس قضاوت و کیفیت آن و رعایت مساوات بین شاکی و متشاکی و تلاش قاضی در ترغیب آنان به
صلح و رفع اختلاف بین آنان بحث می‌شود.
کیفیت قسم خوردن منکر، چگونگی ارائه تنبیه توسط مدعی، کیفیت اقرار گرفتن از مجرم، رد قسم توسط مدعی یا منکر و تاثیر
علم قاضی در ارائه حکم از مباحث دیگری است که در مجلد اول به آن‌ها اشاره شده است.
در جلد دوم ادامه مباحث قضاء مانند
احکام قسم خوردن، قبول قول شخص منکر بدون قسم خوردن،
کیفیت اقامه شهادت توسط شهود، معیارهای تنفیذ حکم قاضی در حقوق مردم،
احکام انواع دعاوی،
تعارض بینه‌ها در محکمه،
احکام قضاء در امر بیع و شراء و
اختلاف متقاعدین در
عقود و استفاده از
حق خیار، احکام قضاء در امر
ازدواج و دعوای زوجین و مسائل خانوادگی و احکام قضاء در امر
ارتداد و
کفر و
اسلام افراد و فروعات فقهی مربوط به هریک از آن‌ها ارائه می‌گردد.
در شرح عبارات مربوط به کتاب «شرائع الاسلام» نگارنده (شارح) پس از شرح متن به یک نتیجه گیری و جمع بندی در پایان شرح می‌رسد و دیدگاه‌های فقهی علامه را به صورت شفاف تر بیان می‌کند. وی هم چنین اقوال دیگر
فقهای امامیه را نیز نقل کرده و دیدگاه‌های فقهی آنان را در ابواب قضا مورد ارزیابی قرار می‌دهد و ایرادات و اشکالاتی که در مسئله وجود دارد را نیز بررسی می‌نماید. آدرس برخی از
روایات و
اقوال فقهی علماء امامیه نیز در پاورقی آمده است.
نرم افزار مجموعه آثار محقق حلي، مرکز تحقيقات کامپيوتري علوم اسلامي.
