امت (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
امت، مشتق از ام به گروهی اطلاق می‌شود که وجه مشترکی مانند دین،
زمان، یا
مکان واحد داشته باشند؛ خواه این اشتراک اختیاری یا غیر اختیاری باشد.
این واژه در معانی
دین و برهه‌ای از زمان نیز به کار رفته و در این جا معنای نخست مقصود است. در این مدخل از واژه‌های «من قبلکم»، «الاولین»، «امت»، «
قرن»، «
قوم»، «
قریه»، «من قبله» و... استفاده شده است.
برخی امت را به معنای
قرن و
نسل انسانی دانسته‌اند.
این واژه ۶۵ بار در
قرآن آمده است که ۵۲ مورد آن به صورت مفرد (امّت) و ۱۳ مورد به صورت جمع (اُمَم) است. واژه امّت در قرآن بیش‌تر به معنای همسانی در دین و
آیین و همسانی زمانی و مکانی آمده است: «رَبَّنا واجعَلنا مُسلِمَینِ لَکَ ومِن ذُرِّیَّتِنا اُمَّةً مُسلِمَةً لَکَ»،
«ولَو شاءَ الله لَجَعَلَکُم اُمَّةً واحِدَةً»،
«تِلکَ اُمَّةٌ قَد خَلَت‌لَها ما کَسَبَت ولَکُم ما کَسَبتُم»،
«لِکُلِّ اُمَّة اَجَلٌ فَاِذا جاءَ اَجَلُهُم لا یَستَأخِرونَ سَاعَةً و لا یَستَقدِمون»،
«ولَقَد بَعَثنا فی کُلِّ اُمَّة رَسولاً اَنِ اعبُدُوا الله»
امّت به این معنا را می‌توان بر آنچه در
اصطلاح به آن «
جامعه» گفته می‌شود حمل کرد.
قرآن همچنین به گروهی خاص از پیروان یک
دین یا یک عصر به سبب همسانی در نوع خاصی از عملکرد یا رویکرد فکری، امّت اطلاق کرده است، چنان که از گروهی میانه رو در امر دین و
تسلیم دستورات الهی به امّت مقتصده
تعبیر کرده است
:«مِنهُم اُمَّةٌ مُقتَصِدَةٌ و کَثیرٌ مِنهُم ساءَ ما یَعمَلون»
و نیز درباره گروهی از مسلمانان که می‌بایست به
امر به معروف و نهی از منکر اهتمام ویژه‌ای ورزند امّت آمِر به معروف و ناهی از منکر به‌کار برده است: «و لتَکُن مِنکُم اُمَّةٌ یَدعونَ اِلَی‌الخَیرِ و یَأمُرونَ بِالمَعروفِ و یَنهَونَ عَنِ‌المُنکَرِ»
از سوی دیگر در
آیه «و ما مِن دابَّة فِی‌الاَرضِ ولا طئِر یَطیرُ بِجَناحَیهِ اِلاّ اُمَمٌ اَمثالُکُم»
مقصود از امّت، همسانی قهری پرندگان است.
در این بین در آیه «و قالَ الَّذی نَجا مِنهُما وادَّکَرَ بَعدَ اُمَّة اَنَا اُنَبِّئُکُم بِتَأویلِهِ»
و نیز آیه «ولَئِن اَخَّرنا عَنهُمُ العَذابَ اِلی اُمَّة مَعدودَة»
امّت به معنای پاره‌ای از
زمان (سالها) آمده است.
اجل امت‌ها،
امت اسلام،
امت‌ها در قیامت،
امت‌ها و انبیا،
تاریخ امت‌ها،
عبرت از امت‌ها،
کفر امت‌ها،
کیفر امت‌ها.
فرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «امت».
