امنیت اقتصادی خام
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
امنیت اقتصادی در دو سطح کاربرد دارد نخست فراهم آمدن زمینه‌هایی برای تأمین معیشت آدمیان و از میان رفتن
فقر و دیگری ایجاد ساز و کارهایی برای امنیت مناسبات اقتصادی و تجاری جامعه است.
توجه
قرآن به اموری مانند رفع فقر و شکاف طبقاتی و انحصار ثروت در دست توانگران در راستای برقراری امنیت برای معیشت افراد و زدودن فقر از جامعه قابل تحلیل است آیه «ما اَغنی عَنّی مالِیَه»
قرآن کریم از حسرت خوردن مجرمانی که هنگام
مرگ فایده‌ای از اموال خود نمی‌بینند خبر می‌دهد؛ همانها که اموال فراوان جمع می‌کنند و
زکات آن را نمی‌دهند و ازاین‌رو
عذاب سختی پیش رو دارند
:«والَّذینَ یَکنِزونَ الذَّهَبَ والفِضَّةَ و لا یُنفِقونَها فی سَبیلِ اللّهِ فَبَشِّرهُم بِعَذاب اَلیم»
، حال آن‌که می‌توانستند از مؤمنانی باشند که
انفاق می‌کنند:«والَّذینَ فی اَمولِهِم حَقٌّ مَعلوم لِلسّائِلِ والمَحروم»
و از آنچه خداوند در اختیارشان گذاشته
آخرت خود را آباد می‌سازند
:«وابتَغِ فیما ءاتکَ اللّهُ الدّارَ الأخِرَةَ»
لزوم پرداخت
خمس :«واعلَموا اَنَّما غَنِمتُم مِن شَیء فَاَنَّ لِلّهِ خُمُسَهُ ولِلرَّسولِ ولِذِی القُربی والیَتمی والمَسکینِ و ابنِ‌السَّبیل»
و
زکات :«اِنَّمَا الصَّدَقتُ لِلفُقَراءِ والمَسکینِ والعمِلینَ عَلَیها والمُؤَلَّفَةِ قُلوبُهُم و فِی‌الرِّقابِ والغرِمینَ وفی سَبیلِ اللّهِ و ابنِ السَّبیلِ فَریضَةً مِنَ اللّهِ»
و نیز توصیه قرآن به
سنت قرض‌الحسنه در آیات متعدد، مانند:«مَن ذَا الَّذی یُقرِضُ اللّهَ قَرضًا حَسَنًا فَیُضعِفَهُ لَهُ اَضعافًا کَثیرَةً»
و مهلت دادن به بدهکاران بی‌بضاعت
:«و اِن کانَ ذو عُسرَة فَنَظِرَةٌ اِلی مَیسَرَة»
بیانگر اهمیت توجه به محرومان جامعه است.
از دیگر سو منع
اسراف :«ولا تُسرِفوا اِنَّهُ لا یُحِبُّ المُسرِفین»
و
تبذیر که برادری با شیطانها را به سبب تبعیت از آنان در پی دارد.
:«و لا تکن من المبذرین اِنَّ المُبَذِّرینَ کانوا اِخونَ الشَّیطین»
و نیز منع انباشته کردن
طلا و نقره و محروم کردن دیگران از آن
و هرگونه سرکشی و طغیان در استفاده نادرست از نعمتهای خدا که از آن به «بَطَر» تعبیر شده
:«و کَم اَهلَکنا مِن قَریَة بَطِرَت مَعیشَتَها»
برای مقابله با فقر و صرف اموال در راه نادرست است
؛ همچنین قرآن برای استفاده فقیران و محرومان از نعمتهای خدا
فیء یا متصرفات از غیر راه
جنگ را متعلق به خدا و رسول و خویشاوندان نزدیک پیامبر و بیچارگان و در راه ماندگان دانسته
تا با مال‌اندوزان از راههای نامشروع مقابله کند:«کَی لا یَکونَ دولَةً بَینَ الاَغنِیاءِ مِنکُم»
امنیت مناسبات اقتصادی و تجاری جامعه هم بر محور دوری از ربا
و نخوردن مال دیگران به باطل:«یاَیُّهَا الَّذینَ ءامَنوا لا تَأکُلوا اَمولَکُم بَینَکُم بِالبطِل»
و
سحت تعریف می‌شود سحت را کسب درآمد از راه
حرام و
رشوه دانسته‌اند.
امنیت مقدسات
در برخی آیات قرآن از امنیت مکانها و زمانهایی یاد شده که دارای نوعی تقدس است.
این تقدس یا از جانب خداست؛ مانند تقدس
مکه و
ماههای حرام ، یا آن‌که نزد قوم و ملتی مقدس شمرده می‌شود در آیه «ولَو لا دَفعُ اللّهِ النّاسَ بَعضَهُم بِبَعض لَهُدِّمَت صَومِعُ و بِیَعٌ وصَلَوتٌ و مَسجِدُ یُذکَرُ فِیهَا اسمُ اللّهِ کَثیرًا»
امنیت معابد
یهود و
نصارا در کنار مساجد مسلمانان که محلهای یاد خداست
موهبتی از سوی خداوند شمرده شده است.
حتی بتهای مشرکان که احترامی ندارد و باید درهم شکسته شود، به سبب تقدسی که نزد آنان دارد نباید مورد دشنام قرار گیرد، زیرا مشرکان از روی نادانی به خدا دشنام می‌دهند
:«و لا تَسُبُّوا الَّذینَ یَدعونَ مِن دونِ اللّهِ فَیَسُبُّوا اللّهَ عَدوًا بِغَیرِ عِلم» .
تقدس و امنیت شهر
مکه به‌طور خاص هم از آیات متعددی به دست می‌آید؛ مانند:«و اِذ جَعَلنَا البَیتَ مَثابَةً لِلنّاسِ و اَمنًا»
که هرکس به آن پناه آورد در امان است و عرب پیش از اسلام نیز این
سنت را رعایت می‌کرد و در مکه متعرض مال و جان مردم نمی‌شد
:«و مَن دَخَلَهُ کانَ ءامِنًا»
در آیه دیگری از شهر مکه به عنوان مکانی امن یاد می‌شود که چون اهالی آن مشرک شدند و کفران نعمت کردند، لباس گرسنگی و ترس بر آنان پوشانده شد:«و ضَرَبَ اللّهُ مَثَلاً قَریَةً کانَت ءامِنَةً مُطمَئِنَّةً یَأتیها رِزقُها رَغَدًا مِن کُلِّ مَکان فَکَفَرَت بِاَنعُمِ اللّهِ فَاَذقَهَا اللّهُ لِباسَ الجوعِ والخَوفِ بِما کانوا یَصنَعون»
کفران نعمت آنان را شرک و رد دعوت پیامبر
ذکر کرده‌اند بعضی مفسران این قریه را مربوط به قومی از بنی‌اسرائیل دانسته‌اند
و برخی هم این شهر امن را مدینه می‌دانند که پس از رحلت پیامبر دچار فتنه و ناامنی‌هایی شد
افزون بر مکانهای امن، رعایت حرمت ماههای
حرام که زمانهایی امن شمرده شده نیز ضرورت دارد:«اِنَّ عِدَّةَ الشُّهورِ عِندَ اللّهِ اثنا عَشَرَ شَهرًا مِنها اَربَعَةٌ حُرُمٌ»
؛ اما مشرکان با جابه‌جایی و تأخیر ماهها، حرام خدا را
حلال می‌کردند
:«اِنَّمَا النَّسِیءُ زیادَةٌ فِی الکُفرِ یُضَلُّ بِهِ الَّذینَ کَفَروا یُحِلّونَهُ عامًا»
دائرة المعارف قران کريم جلد چهارم، برگرفته از مقاله "امنيت "
