• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

انفطار

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



انفطار، نام هشتاد و دومین سوره قرآن کریم می باشد.



این سوره به اتفاق مفسران مکی است
[۱] مجمع البیان، ج‌۱۰، ص‌۶۷۹‌
[۲] زاد المسیر، ج‌۹، ص‌۴۶
[۳] روح المعانی، مج‌۱۶، ج‌۳۰، ص‌۱۱۰.
و اندکی پیش از هجرت بعد از سوره نازعات و قبل از سوره انشقاق نازل شده است.
[۴] البرهان فی علوم القرآن، ج‌۱، ص‌۲۸۱
[۵] الموسوعة القرآنیه، ج‌۱۱، ص‌۱۱۵
[۶] التمهید، ج‌۱، ص‌۱۳۷.
هماهنگی و نظم موجود در میان آیات این سوره نشان وحدت نزول آن است. بنا به قول مشهور ترتیب نزول آن مانند ترتیب کنونی آن در مصحف ، ۸۲
[۸] البرهان فی علوم القرآن، ج‌۱، ص‌۲۸۱
[۹] التمهید، ج‌۱، ص‌۱۳۷.
و دارای ۱۹ آیه
[۱۰] جامع البیان، مج‌۱۵، ج‌۳۰، ص‌۱۰۶
، ۸۱ کلمه
[۱۲] المعجم الاحصائی، ج‌۱، ص‌۳۰۴
[۱۳] معجم علوم القرآن، ص‌۶۹‌.
و ۳۱۹ حرف است. نام مشهور آن انفطار، مصدر باب انفعال ، به معنای شکافته شدن و برگرفته از کلمه «انفَطَرَت» در آیه نخست آن است. در روایات
[۱۷] صحیح البخاری، ج‌۶‌، ص‌۹۶
[۱۹] مجمع الزوائد، ج‌۷، ص‌۱۳۴.
و برخی منابع کهن
[۲۰] تفسیر مجاهد، ص‌۷۱۰
[۲۱] تفسیر عبدالرزاق، ج‌۳، ص‌۴۰۲
از آن به سوره «اِذَا السَّماءُ انفَطَرَت» و در برخی تفاسیر به سوره «انفطرت»
[۲۳] سعد السعود، ص‌۵۷۹‌
[۲۴] نهج البیان، ج‌۵‌، ص‌۳۲۷.
و «المنفطره» نیز یاد شده است.
[۲۵] روح المعانی، مج‌۱۶، ج‌۳۰، ص‌۱۱۰
در تقسیم‌بندی سوره‌ها در گروه سوره‌های مفصّل ، یعنی سوره‌هایی که بسمله‌های فراوانی بین آن‌ها فاصله انداخته است، قرار دارد.
[۲۷] مجمع البیان، ج‌۱، ص‌۸۳‌
[۲۸] تاریخ قرآن، ص‌۱۰۲‌۱۰۳
[۲۹] معجم علوم قرآن، ص‌۲۷۲.



درباره ارتباط این سوره با سوره پیش از آن ( تکویر ) گفته‌اند:چون خداوند در سوره تکویر به مباحث قیامت و رخدادهای مهم آستانه آن پرداخته در این سوره نیز همین مباحث را پی گرفته است
[۳۰] مجمع البیان، ج‌۱۰، ص‌۶۷۹‌.
، از این‌رو برخی مفسران از آن به عنوان «تمام»
[۳۱] تفسیر بقاعی، ج‌۸‌، ص‌۳۴۸.
یا «نظیر»
[۳۲] مجمع البیان، ج‌۱۰، ص‌۶۷۹‌.
سوره پیشین یاد کرده‌اند.


این سوره به انسان هشدار می‌دهد مبادا به سبب فراموش کردن قیامت و حسابرسی اعمال در آن روز، و به امید احسان پروردگار مرتکب گناه شود
[۳۳] تفسیر بقاعی، ج‌۸‌، ص‌۳۴۷.
، ازاین‌رو در آیات ۱‌۵ با برشمردن برخی از حوادث هولناک آستانه قیامت و این‌که در آن روز انسان پس از برانگیخته شدن از گور بر تمام آثار و اعمالش مطلع می‌گردد، به معرفی روز قیامت می‌پردازد و در آیات ۶ ۸ انسان را به سبب ناسپاسی در برابر نعمتهای خداداد سرزنش و به او هشدار می‌دهد. در آیات ۹‌ ۱۶ راز نافرمانی انسان را فراموش کردن قیامت می‌داند و برای بیداری او از خواب غفلت بر این نکته تأکید میورزد که بر انسان نگهبانانی گمارده شده است که کارهای او را ثبت می‌کنند. سپس به سرنوشت نیکان و بدان اشاره می‌کند و در پایان، آیات ۱۷ ۱۹ با اشاره به دشواریهای آن روز عظیم می‌گوید:روزی است که هیچ‌کس قادر بر کاری به سود دیگری نیست و این واقعیت که همه امور از آن‌خداست در آن روز آشکار می‌شود.


بر پایه روایتی از امام‌صادق (علیه‌السلام) کسی که همواره در نمازهای واجب و مستحب ، سوره‌های انفطار و انشقاق را تلاوت کند، خداوند بین او و حاجتش فاصله نمی‌اندازد و مانعی میان او و خداوند نخواهد بود و پیوسته خدای سبحان به او می‌نگرد تا از حساب مردم فارغ‌شود.
[۳۵] البرهان، ج‌۵‌، ص‌۵۹۹‌.



البرهان فی تفسیر القرآن؛ البرهان فی علوم القرآن؛ بصائر ذوی التمییز فی لطائف الکتاب العزیز؛ پژوهشی در تاریخ قرآن کریم؛ التبیان فی تفسیر القرآن؛ تفسیر التحریر و التنویر؛ التفسیر الحدیث؛ تفسیر عبدالرزاق؛ تفسیر مجاهد؛ التمهید فی علوم القرآن؛ ثواب الاعمال و عقاب الاعمال؛ جامع البیان عن تأویل آی القرآن؛ روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم؛ زاد المسیر فی علم التفسیر؛ سعد السعود للنفوس؛ صحیح البخاری؛ مجمع‌البیان فی تفسیرالقرآن؛ مجمع الزوائد و منبع الفوائد؛ المعجم الاحصائی لالفاظ القرآن الکریم؛ معجم علوم القرآن؛ الموسوعة القرآنیة خصائص السور؛ نظم الدرر فی تناسب الآیات و السور، بقاعی؛ نهج البیان عن کشف معانی القرآن


۱. مجمع البیان، ج‌۱۰، ص‌۶۷۹‌
۲. زاد المسیر، ج‌۹، ص‌۴۶
۳. روح المعانی، مج‌۱۶، ج‌۳۰، ص‌۱۱۰.
۴. البرهان فی علوم القرآن، ج‌۱، ص‌۲۸۱
۵. الموسوعة القرآنیه، ج‌۱۱، ص‌۱۱۵
۶. التمهید، ج‌۱، ص‌۱۳۷.
۷. التفسیر الحدیث، ج‌۵‌، ص‌۴۱۹.    
۸. البرهان فی علوم القرآن، ج‌۱، ص‌۲۸۱
۹. التمهید، ج‌۱، ص‌۱۳۷.
۱۰. جامع البیان، مج‌۱۵، ج‌۳۰، ص‌۱۰۶
۱۱. التبیان، ج‌۱۰، ص‌۲۸۹.    
۱۲. المعجم الاحصائی، ج‌۱، ص‌۳۰۴
۱۳. معجم علوم القرآن، ص‌۶۹‌.
۱۴. بصائر ذوی التمییز، ج‌۱، ص‌۵۰۵‌.    
۱۵. بصائر ذوی‌التمییز، ج۱، ص۵۰۵‌    
۱۶. التحریر والتنویر، ج۳۰، ص‌۱۶۹.    
۱۷. صحیح البخاری، ج‌۶‌، ص‌۹۶
۱۸. ثواب الاعمال، ص‌۱۲۱    
۱۹. مجمع الزوائد، ج‌۷، ص‌۱۳۴.
۲۰. تفسیر مجاهد، ص‌۷۱۰
۲۱. تفسیر عبدالرزاق، ج‌۳، ص‌۴۰۲
۲۲. التحریر والتنویر، ج‌۳۰، ص‌۱۶۹.    
۲۳. سعد السعود، ص‌۵۷۹‌
۲۴. نهج البیان، ج‌۵‌، ص‌۳۲۷.
۲۵. روح المعانی، مج‌۱۶، ج‌۳۰، ص‌۱۱۰
۲۶. التحریر والتنویر، ج‌۳۰، ص‌۱۶۹.    
۲۷. مجمع البیان، ج‌۱، ص‌۸۳‌
۲۸. تاریخ قرآن، ص‌۱۰۲‌۱۰۳
۲۹. معجم علوم قرآن، ص‌۲۷۲.
۳۰. مجمع البیان، ج‌۱۰، ص‌۶۷۹‌.
۳۱. تفسیر بقاعی، ج‌۸‌، ص‌۳۴۸.
۳۲. مجمع البیان، ج‌۱۰، ص‌۶۷۹‌.
۳۳. تفسیر بقاعی، ج‌۸‌، ص‌۳۴۷.
۳۴. ثواب الاعمال، ص‌۲۶۰    
۳۵. البرهان، ج‌۵‌، ص‌۵۹۹‌.



دائرةالمعارف قرآن کریم، برگرفته از مقاله«محتوای سوره انفطار »    



جعبه ابزار