بدا
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
آشکار شدن تغییر در
امر تکوینی غیر حتمى، بعد از خفاى آن بر
بندگان را بدا گویند.
بدا، در
لغت به معناى
ظهور بعد از خفا است، چنان که گفته می شود : " بدا الفجر "، یعنى : صبح گاهان آشکار شد.
بدا در
اصطلاح، به معناى تغییر امر غیر حتمى در
تکوینیات به دست حق تعالى بعد از خفاى آن بر بندگان است . در حقیقت، بدا در
تکوینیات مانند
نسخ در
شرعیات مى باشد .
بدا مورد پذیرش
علمای شیعه بوده ومبتنى بر سه امر است.
همه چیز در جهان، به مشیت پروردگار بستگى دارد.
میان
علم خالق و
مخلوق تفاوت است و خفا تنها در
علم مخلوق راه دارد و براى
خداوند هیچ گونه خفایى نیست.
خداوند در هیچ
امری مجبور نیست، بلکه در هر شرایطى بر اساس
مصلحت،
قضا و
قدر را تغییر مى دهد.
متکلمان شیعه، بدا را نسبت به خداوند متعال پذیرفته اند، ولى معتقدند به معناى مخفى بودن امرى بر
پروردگار و سپس ظاهر شدن آن براى او نیست .
متکلمان می گویند: هرگاه خداوند
حکمی را
صادر کند و یا ایجاد چیزى را
اراده فرماید، از همان اول مى داند که آن چه پدید آمده، همیشگى است و یا پس از مدت زمان معینى تغییر خواهد کرد یا از بین مى رود ؛ پس بدا، آشکار شدن حقیقت براى پروردگار نیست، چون براى او همه حقایق از همان اول
ظاهر می باشد، بلکه بدا در حقیقت، آشکار شدن امرى است براى غیر خدا (
بندگان ) که به
اراده خداوند و کیفیت آن و نوع حکم صادر شده از سوی او آگاهى نداشته اند .
ابن عقیل، علی بن عقیل، الواضح فى اصول الفقه، ص۱۳۱.
زحیلی، وهبه، اصول الفقه الاسلامى، ج۲، ص۹۴۰-۹۴۱.
جناتی، محمد ابراهیم، منابع اجتهاد ازدیدگاه مذاهب اسلامى، ص۶۶.
خویی، ابو القاسم، محاضرات فى اصول الفقه، ج۵، ص۳۳۳.
فاضل لنکرانی، محمد، ایضاح الکفایة، ج۳، ص۵۱۸.
مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی.
