• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

بساطت وجوب

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



بسیط بودن و جنس و فصل نداشتن مفهوم وجوب را بساطت وجوب گویند.




بساطت وجوب، مقابل ترکب وجوب مى باشد و هر دو نظریه‌هایى است که پیرامون ماهیت و حقیقت وجوب مطرح شده است.



علمای اصول درباره ماهیت احکام تکلیفی ( وجوب، حرمت، استحباب، کراهت و اباحه ) دو نظریه مطرح نموده اند : ۱ - نظریه بساطت ؛ ۲ - نظریه ترکب .

۲.۱ - نظریه ترکب


قدمای اصولی معتقدند این احکام داراى ماهیتى مرکب از جنس و فصل می باشد ؛ براى مثال، وجوب، مرکب است از " اذن در انجام فعل " ( جواز فعل ) به عنوان جنس آن، و " منع از ترک فعل " به عنوان فصل آن .

۲.۲ - نظریه بساطت


اما متأخران بر این باورند که احکام تکلیفی، همچون وجوب و حرمت، از امور بسیط بوده و داراى اجزای مفهومی ( جنس و فصل ) نمی باشد، بلکه وجوب عبارت از الزام ( باید )، و حرمت عبارت از عدم الزام ( نباید ) است .




۳.۱ - نظریه اول


برخى از معتقدان به بساطت وجوب، فرق وجوب و استحباب را در شدید یا أکید بودن بعث ( یا طلب، بر مبناى برخى از اصولیون ) در وجوب، و ضعیف و غیر اکید بودن آن در استحباب مى دانند. در حقیقت، آنان وجوب و استحباب را داراى یک حقیقت تشکیکی مى دانند که اختلاف آنها به اختلاف مراتب است .

۳.۲ - نظریه دوم


ولى برخى دیگر، طلب یا بعث را از مفاهیم تشکیکی ندانسته و معتقدند : اگر دلیلی بر لزوم انبعاث مکلف از بعث به صیغه امر اقامه شد، بر وجوب دلالت دارد و در مواردى که چنین دلیلى نباشد، بر استحباب دلالت مى نماید .



برخى از کسانى که وجوب را بسیط مى دانند، آن را مدلول صیغه امر به شمار آورده و معتقدند صیغه امر، به وضع و یا انصراف بر آن دلالت مى نماید . هم چنین برخى دیگر، آن را حکم عقل و لازمه عقلی صیغه امر دانسته اند .



نائینی، محمد حسین، فوائدالاصول، ج۱،۲، ص۱۳۵.    
نائینی، محمد حسین، فوائدالاصول، ج۱،۲، ص۱۳۶-۱۳۷.    
نائینی، محمد حسین، فوائدالاصول، ج۱،۲، ص۳۰۲.    
مظفر، محمد رضا، اصول الفقه، ج۱، ص۸۶.
فاضل لنکرانی، محمد، سیرى کامل دراصول فقه، ج۶، ص۲۹۵.
شیرازی، محمد، الاصول، ج۲، ص۲۹.



مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی.    



جعبه ابزار