بهشت استقامت کنندگان (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
خداوند در قرآن کریم خطاب به
استقامت کنندگان در راه حق میفرماید که
صبر پیشه کنید که خدا با شماست و
بهشت را مژده میدهد.
آنان که در راه خداوند و برای حفظ ایمانشان سختی ها و مشقات را تحمل میکنند، از سوی
پروردگار بهشت جایگاه ابدیشان میباشد.
بهشت رضوان و قرب رب العالمین در گرو تحمل سختى ها است و
سنت الهى در میان امم گذشته در بین
امت اسلام تکرار خواهد شد:
•ام حسبتم ان تدخلوا الجنة ولما یاتکم مثل الذین خلوا من قبلکم مستهم الباساء و الضراء وزلزلوا حتی یقول الرسول والذین ءامنوا معه متی نصر الله الا ان نصر الله قریب (آیا پنداشتید که داخل بهشت می‌شوید و حال آنکه هنوز مانند آنچه بر (سر) پیشینیان شما آمد بر (سر) شما نیامده است آنان دچار
سختی و زیان شدند و به (هول و) تکان درآمدند تا جایی که
پیامبر (خدا) و کسانی که با وی
ایمان آورده بودند گفتند پیروزی خدا کی خواهد بود هش دار که پیروزی خدا نزدیک است.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان میفرمایند: «در این جمله آنچه را که آیات سابق بر آن دلالت می‌کرد تثبیت می‌کند، و آن این بود که دین یک نوع
هدایت خدائی است، برای مردم هدایتی است به سوی سعادتشان در
دنیا و
آخرت ، و نعمتی است که خداوند بشر را به آن اختصاص داده. پس بر انسانها واجب است در برابر آن تسلیم شوند، و با وجود آن دیگر گامهای
شیطان را پیروی نکنند، و در این هدایت اختلاف نیندازند، و دوا را به صورت دردی جدید در نیاورند، و بوسیله پیروی هوا و به طمع
زخرف دنیا نعمت خدای سبحان را با
کفر و
عذاب معاوضه ننمایند که اگر چنین کنند غضبی از ناحیه پروردگارشان به ایشان می‌رسد، همانطوری که به
بنی اسرائیل رسید، چون آنها هم نعمت پروردگار را بعد از آنکه در اختیارشان قرار گرفت تغییر دادند آری خدا با بنی اسرائیل عداوت خاصی نداشت، این سنت دائمی خدا است که فتنه‌ها پیش آورد، و احدی از مردم به
سعادت دین و قرب رب العالمین نمی‌رسد مگر با ثبات و تسلیم....
مستهم الباساء و الضراء...
معنای باساء و ضراء و اشاره به سنت جاریه الهی درباره همه انسانهاست.
بعد از آنکه شوق مخاطب برای فهمیدن تفصیل اجمالی که جمله : (و لما یاتکم مثل الذین...) بر آن دلالت داشت شدید شد، با جمله مورد بحث آن را تفصیل داد، و کلمه (باساء) به معنای شدت و سختی است که از خارج
نفس آدمی به آدمی وارد می‌شود، مانند گرفتاریهای مالی، و جاهی، و خانوادگی، و نداشتن امنیتی که در زندگیش به آن نیازمند است.
و اما ضراء عبارت است از شدتی که به
جان و تن انسان می‌رسد، مانند جراحت و
قتل و مرض، و کلمه
زلزله و زلزال معنایش معروف است، و اصل آن از ماده (ز - ل - ل) است، که به معنای لغزیدن است، و اگر این کلمه تکرار شده، برای این بود که بر تکرار دلالت کند، تو گوئی زمینی که مثلا دچار زلزله شده، لغزشهائی پشت سر هم کرده، و این معنا، در کلمه (صر - و صرصر)، و کلمه (صل و صلصل) و کلمه (کب و کبکب) نیز جریان دارد، و کلمه
زلزال در آیه شریفه کنایه است از
اضطراب و دهشت....
و نیز ظاهر آن است که جمله : ((الا ان نصر الله قریب) ) حکایت کلام خدای تعالی باشد، نه تتمه کلام
رسول و
مؤمنین با وی.
و این
آیه همانطور که قبلا هم اشاره کردیم دلالت می‌کند بر اینکه مسأله
ابتلا و امتحان در امت اسلام نیز جریان دارد، و این سنت همیشگی است.
و نیز دلالت دارد بر اینکه مثل و وصف امتهای گذشته عینا تکرار می‌شود، آنچه بر سر امتهای گذشته رفته است بر امت اسلام نیز خواهد رفت، و این همان است که نامش را تکرار تاریخ و یا عود آن می‌گذاریم.»
•ان الذین قالوا ربنا الله ثم استقـموا تتنزل علیهم الملـئکة الاتخافوا ولاتحزنوا وابشروا بالجنة التی کنتم توعدون (در حقیقت کسانی که گفتند پروردگار ما خداست سپس ایستادگی کردند
فرشتگان بر آنان فرود می‌آیند (و می‌گویند) هان
بیم مدارید و غمین مباشید و به بهشتی که وعده یافته بودید شاد باشید.)
در
تفسیر نمونه آمده است: «می دانیم
روش قرآن برای تبیین مطالب، این است که،
امور متضاد را در برابر هم قرار میدهد، تا با
مقایسه با یکدیگر وضع آنها به خوبی روشن گردد، و از آنجا که در آیات گذشته، سخن از منکران لجوجی در میان بود که، بر کفر پافشاری داشتند، و خداوند آنها را به عذاب‌ها و کیفرهای مختلف تهدید می‌کند، در آیات مورد بحث، سخن از مؤمنانی است که در ایمانشان راسخ و پا بر جا هستند، و خداوند به
هفت پاداش و موهبت، که برای آنها قرار داده، اشاره می‌کند که غالبا نقطه مقابل کیفرهای گذشته است...
و اگر می‌بینیم در حدیثی که از امام
علی بن موسی الرضا علیه‌السّلام نقل شده در پاسخ سؤال از تفسیر «استقامت»، فرمود: هی و الله ما انتم علیه: «
استقامت همان روش ولایتی است که شما دارید» به معنی این نیست که مفهوم آیه در مساله
ولایت خلاصه شود، بلکه چون پذیرش
رهبری ائمه اهل بیت علیهم السلام، ضامن بقاء خط توحید و روش اصیل
اسلام و ادامه عمل صالح است، «استقامت» را به این معنی تفسیر فرموده است....
آری کار انسان به جائی می‌رسد که در پرتو
ایمان و استقامت، فرشتگان بر او نازل می‌گردند و پیام الهی را که سراسر لطف و مرحمت است به او اعلام می‌دارند.
پس از نخستین و دومین
بشارت در مورد عدم «خوف» و «حزن» که به آن اشاره شد.
در سومین مرحله می‌گویند: «بشارت باد بر شما، به آن بهشتی که به آن وعده داده می‌شدید» «و ابشروا بالجنة التی کنتم توعدون».»
•ان الذین قالوا ربنا الله ثم استقـموا فلا خوف علیهم ولا هم یحزنون (محققا کسانی که گفتند
پروردگار ما خداست سپس ایستادگی کردند بیمی بر آنان نیست و غمگین نخواهند شد.)
«این آیه در حقیقت تفسیری است برای «
محسنین » (نیکوکاران) که در آیه قبل آمده بود، میفرماید: «کسانی که گفتند: پروردگار ما الله است، سپس استقامت به خرج دادند، نه ترسی برای آنهاست و نه غمی دارند» «ان الذین قالوا ربنا الله ثم استقاموا فلا خوف علیهم و لا هم یحزنون».
در واقع، تمام
مراتب ایمان و همه
اعمال صالح ، در این دو جمله جمع است؛ چرا که «توحید» اساس همه اعتقادات صحیح است، و تمام
اصول عقائد به ریشه
توحید بازمی گردد، و «استقامت» و صبر و شکیبائی نیز ریشه همه اعمال صالح است؛ زیرا می‌دانیم تمام اعمال نیک را می‌توان در سه عنوان «صبر بر اطاعت»، «صبر بر معصیت» و «صبر بر مصیبت» خلاصه کرد.
بنابراین، «محسنین» کسانی هستند که از نظر اعتقادی در خط توحید، و از نظر عمل در خط استقامت و صبرند.
بدیهی است این گونه افراد، نه ترسی از حوادث آینده دارند، و نه غمی از گذشته.
آنجا که می‌گوید: «ان الذین قالوا ربنا الله ثم استقاموا تتنزل علیهم الملائکة الا تخافوا و لاتحزنوا و ابشروا بالجنة التی کنتم توعدون».
این آیه، دو چیز اضافه دارد: یکی این که بشارت عدم
خوف و حزن از سوی
فرشتگان به آنها داده می‌شود، در حالی که در آیه مورد بحث این مطلب مسکوت گذارده شده، دیگر این که، علاوه بر نفی
ترس و غم، بشارت به بهشت موعود نیز در آن آمده در حالی که در محل کلام در آیه بعد به آن اشاره می‌شود.»
•اولـئک اصحـب الجنة خــلدین فیها جزاء بما کانوا یعملون (ایشان اهل بهشتند که به
پاداش آنچه انجام می‌دادند
جاودانه در آن می‌مانند.)
«مراد از اصحاب جنت بودن، آن است که کسی ملازم بهشت باشد. و جمله ((خالدین فیها)) نیز همین را تأکید می‌کند، و معنای آیه این است : اینهایند کسانی که گفتند رب ما الله است و استقامت ورزیدند، و اینان ملازم با بهشتند در حالی که در آن جاودانند و در حالی که این بهشت خالد، جزای اطاعت‌ها و کارهایی است که در دنیا برای
تقرب به خدا انجام می‌دادند. »
فرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «بهشت استقامت کنندگان».
