بهشت را به بها می دهند، نه به بهانه
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلید واژه: بهشت،
بها پرسش: منظور از این که بهشت را به بها می‌دهند، نه به بهانه، چیست؟
پاسخ: امیرمؤمنان (علیه‌السلام) فرمود: همانند کسی مباش که بی آن که کاری کرده باشد به
آخرت امید می‌بندد. از کلام حضرت معلوم می‌شود که برای تحصیل و بدست آوردن آخرت که مراد همان نعمت‌های بهشتی است باید
کار و
تلاش کرد و با انجام
اعمال صالح بهشت را بدست آورد.
این سخن ریشه در روایات دارد و در جای خود سخن خوبی است و از جمله کلامی از امیرمومنان (علیه‌السّلام) رسیده که فرمود: (لا تکن ممن یرجو الاخرة بغیر العمل)
یعنی همانند کسی مباش که بی آن که کاری کرده باشد به آخرت
امید می‌بندد. از کلام حضرت معلوم می‌شود که برای تحصیل و بدست آوردن آخرت که مراد همان
نعمت‌های بهشتی است باید کار و تلاش کرد و با انجام اعمال صالح بهشت را بدست آورد. پس مراد از آن جمله این است که انسان نباید تنها به صِرف ادعای مسلمانی و
ایمان توقع داشته باشد که بهشت نصیب او بشود بلکه برای رفتن به بهشت و به دست آوردن نعمت‌های گوناگون آن باید بهایش را پرداخت کند.
در این جا به عنوان نمونه به چند دستور دینی درباره بهای بهشت اشاره می‌شود:
۱. از
امام صادق (علیه‌السّلام) رسیده که فرمود: (قول لا اله الّا الله ثمن الجنة)
یعنی گفتن کلمه توحید (جمله یاد شده) بهای بهشت است. مراد آن است که کسی می‌خواهد بهشت نصیبش شود باید بهای آن را بپردازد و اولین بهای بهشت پذیرش
توحید است.
۲. در قرآن کریم آیات فراوانی درباره این مسئله وجود دارد که بهشت در برابر عمل صالح که در واقع بهای بهشت است داده می‌شود از جمله فرمود: (اِنَّ اللَّهَ اشْتَری مِنَ الْمُؤْمِنِینَ اَنْفُسَهُمْ وَ اَمْوالَهُمْ بِاَنَّ لَهُمُ الْجَنَّةَ)
یعنی در حقیقت
خدا از
مومنان جان و مال شان را به بهای این که بهشت برای آنان باشد، خریده است.
از این آیه نیز بدست می‌آید که بهشت بدون بها به کسی داده نمی‌شودو هیچ کس نباید تصور کند که به صرف
بهانه سازی و ادعای ایمان بهشت نصیب او بشود.
نکته‌ای که باید اشاره شود آن است که مراد از این گونه آیات آن نیست که خداوند همانند فروشنده‌های دیگر و انسان‌ها اهل کسب و تجارت باشد، مثلاً بهشت را بفروشد و بهای آن را از کسی بگیرد و بدون بها به کسی بهشت ندهد و مانند آن، بلکه مراد آن است که بهشت رفتن شرایط و برنامه‌ها و راه‌های خاصی دارد که تنها با فراهم شدن آنها انسان می‌تواند به بهشت برود و در واقع بهشت نتیجه، ثمر و پی آمد عمل صالح انسان است که آن هم برای خود اوست و گرنه خداوند به عمل صالح کسی نیاز ندارد و در واقع انسان
تاجر است و باید با فراهم کردن شرایط، نعمت‌های ابدی را از طریق ایمان و عمل صالح بدست آورد.
۳. نکته دیگر آن است اگر بهشت را باید با بها و قیمت بدست آورد، این سؤال مطرح خواهد شد که بهای بهشت چیست تا انسان با پرداخت آن بهشت را بدست آورد؟ در پاسخ بدین سؤال باید گفت: برای این مسئله در آیات قرآن بر امور فراوانی تکیه شده و به عنوان بهای بهشت معرفی شده‌اند که در این جا به چند نمونه از آنها اشاره می‌شود:
الف. نخستین چیزی که سرمایه اصلی و خمیر مایه
سعادت و
کلید درهای بهشت شمرده شده ایمان و عمل صالح است قرآن کریم دراین باره می‌گوید: (وَ الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ اُولئِکَ اَصْحابُ الْجَنَّةِ هُمْ فِیها خالِدُونَ)
یعنی کسانی که ایمان آوردند و اعمال صالح انجام دادند یاران بهشتند و
جاودان در آن خواهند بود.
این تعبیر یا شبیه آن در آیات بسیاری وارد شده است که تکرار آن بیانگر اهمیت موضوع آن است. بدیهی است که رابطه ایمان و عمل صالح رابطه درخت و میوه آن است؛ یک درخت سالم، خالی از میوه نخواهد بود هم چنین ایمان از عمل صالح جدا نخواهد شد.
ب. بهای دیگر بهشت،
تقوی و
پرهیزگاری است که در آیات متعدد
قرآن مجید روی آن تکیه شده است از جمله در سورة مریم فرمود: (تِلْکَ الْجَنَّةُ الَّتِی نُورِثُ مِنْ عِبادِنا مَنْ کانَ تَقِیًّا)
یعنی این همان بهشتی است که ما به
ارث به بندگان پرهیزگار خود می‌بخشیم.
ج. بهای دیگر بهشت ترک
هواپرستی و دوری از
گناه است در این باره نیز آیات فراوانی در قرآن آمده از جمله فرمود: (وَ اَمَّا مَنْ خافَ مَقامَ رَبِّهِ وَ نَهَی النَّفْسَ عَنِ الْهَوی فَاِنَّ الْجَنَّةَ هِیَ الْمَاْوی)
یعنی آن کسی که از مقام پروردگارش بترسد و
نفس را از
هوا و
هوس باز دارد بهشت جایگاه اوست. و در همین رابطه باید گفت که ترک هوا و هوس زمینه
خودسازی را فراهم می‌کند، لذا یکی از چیز‌هایی که به عنوان بهای بهشت مطرح است
تزکیه نفس است، لذا در قرآن کریم فرمود: (این
درجات عالی همان باغ‌های جاویدان بهشتی است که از زیر درختانش نهرها جاری است، جاویدان در آن می‌مانند و این است پاداش کسی که خود را پاک و پاکیزه کرده است)
.
آنچه یادآوری شد تنها بخشی از اعمالی است که از سوی قرآن کریم به عنوان، بهای بهشت معرفی شده است (برای مطالعه بیشتر به منبع ذیل مراجعه شود)
۴. گرچه این سخن که در سوال مطرح شده در جای خود سخن درستی است و درباره مفهوم آن تحلیل یاد شده ارائه شد. اما علامه عارف حسن زاده آملی به عکس آن سخن در ضمن درس می‌فرمود: (بهشت را به بها نمی‌دهند بلکه به بهانه می‌دهند) این سخن نیز درست است، زیرا مراد ایشان این است که تمام اعمال و کارهای
نیکی که ما انجام می‌دهیم تازه بهانه برای بهشت رفتن است و بهانه می‌شود که انسان از خداوند توقع کند او را به بهشت ببرد و گرنه با این اعمال انسان نمی‌تواند بهای بهشتی را که جایگاه جاویدان انسان است و نعمت‌های فراوان ابدی در آن برای انسان فراهم شده تامین کند و یا بپردازد، تازه اعمالی را که ما انجام می‌دهیم، نمی‌تواند بهای نعمت‌های فراوان و متعددی را که انسان در طول عمر خود در دنیا استفاده می‌کند، تامین کند. مثلا آن همه اعضا و جوارح، و دستگاه‌های مختلف که در بدن انسان تعبیه شده تا
سلامتی او را تامین کند و انسان بدون توجه بدان نعمت‌ها از آنها استفاده می‌کند هر‌اندازه
خوب عمل کند نمی‌تواند بهای این نعمت‌های دنیایی و بدنی را پرداخت کند تا چه رسد به بهای بهشت.
