• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

بیمه خصوصی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


تعریف و ویژگی‏های بیمه خصوصی را می‏توان از مشخصات ارائه شده برای بیمه اجتماعی به‏دست آورد. بیمه‏های خصوصی اصولًا بر اساس قرارداد بین بیمه‏گر و بیمه‏گذار، شکل می‏گیرند، ولی مبنای بیمه‏های اجتماعی در پیدایش و کیفیت آن اراده قانونگذار است. از این رو بیمه‏های اجتماعی را بیمه‏های اجباری به‏ شمار آورده‏اند. در عقد بیمه خصوصی نیز گاه یکی از متعاقدین مجبور به انعقاد عقد بیمه می‏شود که اراده او دخالتی در انعقاد قرارداد ندارد؛ مانند بیمه اتومبیل که مالک اتومبیل، مجبور به انعقاد عقد بیمه می‏باشد. در بیمه اجتماعی، حق بیمه، معمولًا به وسیله کارفرما، دولت و بیمه شونده هر سه با درصد مشخصی پرداخت می‏شود، ولی در بیمه خصوصی، پرداخت حق بیمه به عهده بیمه‏گذار است. البته در بیمه خصوصی نیز ممکن است نوعی تعدیل صورت پذیرد؛ یعنی چه بسا بیمه‏گذاری حق بیمه را بدهد، ولی هیچگاه خسارتی پیش نیاید تا شرکت بیمه، مالی بابت جبران خسارت به او بدهد، بنابراین از محل وجه بیمه او و دیگر بیمه‏گذارانِ مانند او، خسارت دیگران را جبران می‏کند، ولی این تعدیل ناشی از قرارداد بیمه است و با ارزش ریسک و خطر رابطه دارد.
[۱] دائرة المعارف حقوق مدنى و تجارت ج۱، ص۶۵۳.




در بیمه‏های خصوصی اصولًا انگیزه شرکت‏های بیمه‏ای تحصیل سود می‏باشد، لذا تأمین منافع اجتماعی، فرع بر انگیزه‏های اقتصادی بیمه‏گذاران و بیمه‏گران است.
[۲] سيد محمد دسوقى، التأمين فى موقف الشريعة الاسلامية منه، ص۱۹-۲۰.
[۳] اصول و كليات بيمه‏هاى اشخاص ص۱۹۹و۲۰۰.
در حالی که در بیمه‏های اجتماعی هدف، حمایت از آسیب پذیران جامعه است. با تبین ویژگی‏های بیمه‏های اجتماعی و خصوصی، وجه تمایز این دو دسته از بیمه‏ها با بیمه تعاونی آشکار می‏شود. زیرا بیمه تعاونی در حقیقت شرکتی است مدنی که گروهی از بیمه‏گران، آن را برای مقابله با خطراتی که در کار بیمه‏گری، آنان را تهدید می‏کند تشکیل می‏دهند. به تعبیر دیگر، این نوع از بیمه، بیمه‏ای است که چند نفر برای نگهداری اموال خود در مقابل حوادث معین هر ساله مبلغی به شرکت بیمه می‏دهند. این مبلغ ثابت نیست بلکه تابع خسارتی است که هر ساله شرکت بیمه باید در مقابل ورود آسیب به یکی از اشخاص مزبور بپردازد. در مقابل پرداخت وجه اشتراک مزبور هرگاه زیانی از ناحیه حادثه مزبور به مال یکی از آن چند نفر وارد شود شرکت بیمه آن زیان را جبران می‏کند.
[۴] ترمينولوژى حقوق ص۱۲۲.
بنابراین بیمه‏گذار در بیمه تعاونی، خود شریک این شرکت است. این شرکت‏ها قصد انتفاع ندارند، بلکه هدف بیمه‏گذاران، حفظ سرمایه است نه افزون بر آن. ماهیت این نوع از بیمه اقتضا می‏نماید که وجه بیمه‏ای که داده می‏شود متغیر باشد و شرکت‏های تعاونی ترجیح می‏دهند که مبلغ وجه بیمه را که از متقاضیان می‏گیرند سالانه بالا ببرند و تعهد شرکت را محدود به مبلغ معیّن ننمایند.


بیمه‏های خصوصی به اعتبار موضوع به دو قسم اموال و اشخاص تقسیم می‏شوند.

۲.۱ - بیمه در اموال


در بیمه اموال، اموال منقول مانند وسایل حمل و نقل، مال التجاره، اثاث خانه و اموال غیر منقول، مانند ساختمان‏ها و تأسیسات در مقابل خطرها بیمه می‏شوند.

۲.۲ - بیمه در اشخاص


در بیمه اشخاص، شخص بیمه‏گذار یا شخص دیگری در مقابل خطرها و حوادثی که حیات یا اعضای جسم او را تهدید می‏کند بیمه می‏شود. بدیهی است بیمه‏گذار با پرداخت وجه بیمه، خود یا شخص دیگر را از خدمات درمانی یا غرامت یا وجه نقدی برخوردار می‏سازد.

۲.۳ - بیمه مسئولیت


نوع دیگری از بیمه وجود دارد که بیمه‏گذار خسارتی را که از ناحیه او به دیگری وارد می‏آید بیمه می‏کند، در حقیقت او مسئولیت خویش را در مقابل دیگران بیمه می‏کند. از این رو به این نوع از بیمه، بیمه مسئولیت یا بیمه شخص ثالث گفته می‏شود. بنابراین بیمه خصوصی را می‏توان به سه گروه اموال، اشخاص و مسئولیت تقسیم نمود.

‏
برخی از نویسندگان حقوقی در تعریف بیمه اشخاص نوشته‏اند بیمه اشخاص بیمه‏ای است که موضوع مورد بیمه در آن، عبارت است از حوادثی که حقوق غیرمالی بیمه‏گذار یا ثالث معین را تهدید می‏کند. مانند بیمه حوادث و ناخوشی و بیمه عمر و زندگی.
[۵] مؤسسات بيمه، چاپ دوم ص۳۶.
بعضی دیگر نوشته‏اند: «بیمه‏های اشخاص یکی از انواع بیمه‏های بازرگانی‏اند که به منظور جبران توقف درآمد بیمه شده، که در اثر مرگ یا نقص عضو و از کار افتادگی به وجود آمده باشد، ابداع گردیده است.»
[۶] انواع بيمه و شرايط آن ص۱۶.


۳.۱ - هدف بیمه اشخاص


هدف از بیمه‏های اشخاص، مانند بیمه‏های اموال و مسئولیت، تأمین آرامش خاطر برای بیمه‏گذار است. ولی دو ویژگی، این نوع بیمه را از بیمه‏های دیگر متمایز می‏سازد؛ نخست آنکه حوادثی را شامل می‏شود که به طور مستقیم به شخص انسان مربوط می‏شود؛ مانند فوت، بازماندگی، حوادث بدنی و بیماری‏ها. دوم آنکه حوادث مورد نظر، همواره جنبه خسارتی ندارند؛ مانند زنده ماندن بیمه شده در پایان مدت معین. لذا گفته می‏شود، بیمه‏های اشخاص بر خلاف بیمه‏های خسارتی، خصلت غرامتی ندارند و پیرو اصل غرامت نیستند.
[۷] ژان لوك، اوبر، بيمه عمر و ساير بيمه‏هاى اشخاص، ترجمه جانعلى محمود صالحى ص۷.


‏
بیمه‏های اشخاص به پنج دسته اصلی تقسیم می‏شوند.
۱. بیمه‏های عمر.
۲. بیمه‏های مستمری.
۳. بیمه‏های حوادث.
۴. بیمه‌های درمانی.
۵. بیمه‌های بازنشستگی.



 
۱. ↑ دائرة المعارف حقوق مدنى و تجارت ج۱، ص۶۵۳.
۲. ↑ سيد محمد دسوقى، التأمين فى موقف الشريعة الاسلامية منه، ص۱۹-۲۰.
۳. ↑ اصول و كليات بيمه‏هاى اشخاص ص۱۹۹و۲۰۰.
۴. ↑ ترمينولوژى حقوق ص۱۲۲.
۵. ↑ مؤسسات بيمه، چاپ دوم ص۳۶.
۶. ↑ انواع بيمه و شرايط آن ص۱۶.
۷. ↑ ژان لوك، اوبر، بيمه عمر و ساير بيمه‏هاى اشخاص، ترجمه جانعلى محمود صالحى ص۷.



بررسی مبانی بیمه در اسلام ص۵۸-۵۹.



جعبه ابزار