تعارض احوال لفظ
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
تعارض احوال لفظ، تنافی حالات مختلف
لفظ به حسب
دلالت را می‌گویند.
برای لفظ، احوالی وجود دارد، مانند:
مجاز ،
اشتراک ،
تخصیص ، نقل، و
اضمار ، حال اگر میان آنها،
تعارض پیدا شود چه باید کرد؟
نظر
مشهور این است که اگر امر دایر شد بین معنای حقیقی و یکی از امور پنج گانه بالا، بدون
شک معنای حقیقی بر معنای غیر حقیقی تقدم دارد، مگر این که قرینه‌ای بر خلاف در میان باشد؛ برای مثال، اگر گفته شود: «رایت اسدا»؛ در صورت شک در این که معنای حقیقی از لفظ اسد
اراده شده یا
معنای مجازی ، بی گمان، معنای حقیقی بر غیر حقیقی مقدم است، مگر این که قرینه‌ای بر خلاف آن باشد.
و اگر در اراده یکی از آن معانی پنج گانه، شک شود، برای مثال، امر دایر باشد بین اراده
مجاز و
اشتراک ، یا مجاز و
تخصیص ، یا اشتراک و نقل...؛
اصولیون در تقدم هر یک بر دیگری وجوهی را ذکر کرده‌اند.
مرحوم «
محقق خراسانی » می‌گوید: تمام این وجوه، استحسانی است و بر درستی آنها برهان منطقی اقامه نشده، و وجوه استحسانی، افاده
قطع و
یقین نمی‌کند.
فرهنگ نامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، برگرفته از مقاله « تعارض احوال لفظ».
