• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

تعصیب

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



تعصیب یعنی ارث دادن به عصبه میت.
در باب ارث از آن سخن گفته شده است.




عصبه نزد عالمان سنی بر دو قسم است: عصبه ذاتی (عصبه بنفسه) و عصبه غیرى (عصبه بالغیر). اوّلى عبارت است از خویشاوندان نرینه‏اى مانند پسر و برادر كه بدون واسطه، یا با واسطه ذکور، مانند عمو، فرزندان پسر و برادر و عمو، با میت، نسبت دارند. دومى عبارت است از خویشاوندان خارج از عصبه ذاتى كه عصوبت را از عصبه ذاتى كسب مى‏كنند.
اینان عبارتند از: دختر، دختر پسر و خواهر پدری و مادرى یا پدرى.
تعصیب (ردّ) در فقه شیعه باطل است؛ لیكن اهل سنت در دو مورد، آن را صحیح مى‏دانند.
الف. میت، وارث فرض بر نداشته باشد. در این صورت، ارث به عصبه‏ مى‏رسد، با ملاک الاقرب فالاقرب، و بقیه خویشاوندان، سهمى ندارند. در فقه شیعه، ارث از آن همه خویشان است با ملاک یاد شده.
ب. میت، وارث فرض بردارد، لیكن مقدار ترکه بیش از سهام آنان است. در این صورت، مقدار اضافى را عصبه به ارث مى‏برند و چیزى از آن به فرض بران نمى‏رسد. لیكن در فقه شیعه، مقدار اضافى نیز از جهت قرابت به فرض بران مى‏رسد؛ جز شوهر و زن با وجود وارث دیگر و مادر با وجود برادر پدرى یا پدرى و مادرى میت، و پدر میت و برادر مادرى با وجود یكى از اجداد پدرى كه این افراد با وجود وارثى دیگر، مشمول این حکم نیستند؛
لیكن در صورت عدم وجود وارثى بجز شوهر، مقدار اضافى به شوهر مى‏رسد و در صورت عدم وجود وارثى بجز زوجه در اینكه مقدار اضافى به او رد مى‏شود یا آنكه از آن امام علیه السّلام خواهد بود، اختلاف است. قول مشهور عدم ردّ به زوجه است. در نتیجه مقدار اضافى به امام علیه السّلام مى‏رسد.
در فرض سوم (مادر با وجود برادر و پدر میت) مقدار اضافى به پدر داده مى‏شود و در فرض آخر (برادران مادرى با وجود یكى از اجداد پدرى) مقدار اضافى به جدّ مى‏رسد.
[۷] مهذب الاحكام ج۳۰، ص۱۰۱.

اگر میت، سنی و عصبه ارث بر او، شیعه باشد، وى مى‏تواند به قاعده الزام خواستار ارث خود از تركه میت یاد شده باشد.


 
۱. مستند الشیعة ج۱۹، ص۱۴۰.    
۲. مستند الشیعة ج۱۹، ص۱۴۳.    
۳. مستند الشیعة ج۱۹، ص۳۹۳.    
۴. مستند الشیعة ج۱۹، ص۳۹۶.    
۵. جواهر الکلام ج۳۹، ص۷۹.    
۶. جواهر الکلام ج۳۹، ص۸۲.    
۷. مهذب الاحكام ج۳۰، ص۱۰۱.
۸. جواهر الکلام ج۳۹، ص۱۰۵.    




فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۵۳۳    



جعبه ابزار