تفسیر اهل بیت•
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
تفسیر اهل بیت علیه‌السّلام، شیوه
اهل بیت علیه‌السّلام در
تفسیر ، یا: روایات اهل بیت علیه‌السّلام در تفسیر آیات قرآن را می‌گویند.
مراد از تفسیر اهل بیت علیه‌السّلام ، شیوه‌های
اهل بیت علیه‌السّلام برای
تفسیر قرآن است. گاهی نیز منظور از این اصطلاح،
روایات اهل بیت علیه‌السّلام در تفسیر قرآن است.
شیعه ، تفسیر اهل بیت علیه‌السّلام را همان
تفسیر رسول اکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم می‌داند و با روایات اهل بیت علیه‌السّلام مانند
روایات رسول اکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم رفتار می‌کنند.
برای شناخت ویژگی‌های تفسیر اهل بیت علیه‌السّلام توجه به دو نکته لازم است:
۱. اهل بیت علیه‌السّلام به قرآن اهتمامی ویژه داشته‌اند؛ به گونه‌ای که حفظ، تعلیم و تعلم آن را افضل عبادات می‌شمردند و در دوران حیات اجتماعی خویش برای حافظان و
حاملان قرآن احترامی ویژه قائل بودند. گرچه
سنت نبوی صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم نزد آنان دارای کمال احترام بود اما قرآن از این جهت که سندی یقینی دارد، جایگاه و منزلت یگانه‌ای نزد آنان داشت؛ بنابراین،
ائمه تاکید کرده‌اند که ملاک تشخیص
حق از
باطل ،
قرآن است، و روایات ناسازگار با قرآن را نپذیرید.
۲. اهل بیت علیه‌السّلام در بسیاری از سخنان خویش به
سلوک بر مبنای
علم و
اجتهاد و روش‌های علمی توصیه کرده و از مردم خواسته‌اند برای وصول به حقایق
اسلام و قرآن، از ابزار عقل استفاده کنند.
توجه به این دو نکته، به انضمام شواهد تاریخی - که به ویژه در شان
امام علی علیه‌السّلام در دست است و تسلط ایشان را بر تفسیر قرآن بیان می‌کند - ما را در فهم و شناخت کلی روش اهل بیت علیه‌السّلام در تفسیر قرآن و
جایگاه اهل بیت علیه‌السّلام در این عرصه یاری خواهد کرد.
زرکشی در این زمینه می‌گوید:
"نخستین
مفسر از
صحابه ،
علی علیه‌السّلام است؛ سپس
ابن عباس ".
عبدالرحمان سیوطی می‌نویسد: "از میان
خلفا ، بیشتر از همه، از علی بن ابی طالب
روایت شده و روایت از آن سه جدا کم است".
ویژگی‌های نظریه اهل بیت علیه‌السّلام در تفسیر قرآن عبارتند از:
۱. وحدت بیانی قرآن: اهل بیت علیه‌السّلام
اعتقاد داشتند قرآن را بدون توجه به جمیع آیات آن نمی‌توان فهمید.
۲. احاطه به شرایط زمانی و مکانی
نزول قرآن: اهل بیت علیه‌السّلام به
اسباب نزول آیات و حوادث هم زمان با نزول آیات،
علم داشتند.
۳. اعتماد و اتکای به سنت صحیح نبوی.
۴. کارآمدی قرآن در همه زمان‌ها.
این پشتوانه‌های چهارگانه نظری در تفسیر اهل بیت علیه‌السّلام و مدرسه تفسیری آنان اثری مهم و عمده داشته و شیوه تفسیری اهل بیت علیه‌السّلام را شیوه‌ای خاص گردانده است.
تفسیر شیعه ؛
تفسیر امامیه .
فرهنگنامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله «تفسیر اهل بیت علیه‌السّلام».
