تقوا و استواری سخن (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
انسان متقی در
سخن گفتن خود با استواری و مطابق واقع سخن می‌گوید.
استوارگویی،
سخن گفتن به
صلاح و مطابق واقع پیامد تقواپیشگی
مؤمنان است:
یـایها الذین ءامنوا اتقوا الله وقولوا قولا سدیدا.
ای کسانی که
ایمان آورده‌اید! تقوای الهی پیشه کنید و سخن
حق بگویید.
آیه بعد به دنبال بحث‌هایی که درباره
شایعه پراکنان و موذیان بد
زبان گذشت دستوری صادر می‌کند که در
حقیقت درمان این درد بزرگ اجتماعی است، می‌گوید: ای کسانی که ایمان آورده‌اید تقوای الهی پیشه کنید، و سخن
حق و درست بگوئید (یا ایها الذین آمنوا اتقوا الله و قولوا قولا سدیدا).
قول سدید از ماده سد، به معنی محکم و استوار و خلل ناپذیر و موافق حق و واقع است، سخنی است که همچون یک سد محکم جلو امواج
فساد و باطل را می‌گیرد، و اگر بعضی از مفسران آن را به معنی صواب و بعضی به معنی خالص بودن از
کذب و لغو یا هماهنگ بودن ظاهر و باطن و یا صلاح و
رشاد و مانند آن
تفسیر کرده‌اند همه به معنی جامع فوق بر می‌گردد. آیه بعد نتیجه قول سدید و سخن حق را چنین بیان می‌فرماید: خداوند به خاطر
تقوا و گفتار حق اعمال شما را اصلاح می‌کند و
گناهان شما را می‌بخشد (یصلح لکم اعمالکم و یغفر لکم ذنوبکم). در
حقیقت تقوا پایه اصلاح زبان و سرچشمه گفتار حق است، و گفتار حق یکی از عوامل مؤثر اصلاح اعمال، و اصلاح اعمال سبب
آمرزش گناهان است، چرا که ان الحسنات یذهبن السیئات، اعمال نیک گناهان را از بین می‌برند.
علمای
اخلاق گفته‌اند: زبان پر برکت‌ترین عضو
بدن، و مؤثرترین وسیله
طاعت و
هدایت و
اصلاح است، و در عین حال خطرناکترین و پر گناهترین عضو بدن محسوب می‌شود، تا آنجا که حدود سی
گناه کبیره از همین عضو کوچک صادر می‌گردد. در حدیثی از
پیامبر گرامی
اسلام صلی‌الله‌علیه‌وآله می‌خوانیم: لا یستقیم ایمان عبد حتی یستقیم قلبه و لا یستقیم قلبه حتی یستقیم لسانه:
ایمان هیچ بنده‌ای از
بندگان خدا به راستی نمی‌گراید مگر اینکه قلبش مستقیم گردد، و قلبش مستقیم نمی‌شود مگر اینکه زبانش درست شود.
خداوند سبحان اهل ایمان و
توحید را به پرهیزکاری و محکم گویی فرمان داده و گفت: یا ایها الذین آمنوا اتقوا الله، ای کسانی که ایمان آورده‌اید بترسید از
عذاب خدا به دوری کردن از گناه‌ها و انجام
واجبات او. و قولوا قولا سدیدا، و بگوئید گفتنی درستی که از فساد دور باشد و از شایبه
دروغ و بیهوده گویی خالص و پاک که ظاهرش موافق با باطنش باشد. حسن و عکرمه گویند:
صادق و رواست یعنی کلمه توحید، لا اله الا الله.
مقاتل گوید: این آیه متصل است با نهی از ایذاء و رنجانیدن یعنی بگوئید گفتن صحیح و
راست و
پیغمبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم خدا را به چیزی که نیکو و شایسته مقام آن حضرت نیست نسبت ندهید.
فرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «استوارى سخن».
