تقوا و علم خدا (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
خداوند به همه امور عالم آگاهی دارد و کسی که به این علم
خداوند توجه داشته باشد در واقع زمینه ساز
تقوا در او میشود.
توجه به آگاهی
خدا از تقواپیشگان، زمینه ساز
تقوا در
انسان میگردد.
«الذین یجتنبون کبـئر الاثم والفوحش الا اللمم ان ربک وسع المغفرة هو اعلم بکم اذ انشاکم من الارض واذ انتم اجنة فی بطون امهـتکم فلا تزکوا انفسکم هو اعلم بمن اتقی؛
همانها که از
گناهان بزرگ و اعمال زشت دوری میکنند، جز
گناهان صغیره (که گاه آلوده آن میشوند)؛
آمرزش پروردگار تو گسترده است؛ او نسبت به شما از همه آگاهتر است از آن هنگام که شما را از
زمین آفرید و در آن موقع که بصورت جنینهایی در
شکم مادرانتان بودید؛ پس خودستایی نکنید، او
پرهیزگاران را بهتر میشناسد!».
در دنباله
آیه براى تاءکید
عدالت پروردگار، در مساءله پاداش و
کیفر از علم بى پایان او که همه بندگان و اعمالشان را فرامى گیرد سخن مى گوید، و مى فرماید: (او نسبت به شما از همه آگاهتر است، از آن هنگام که شما را از زمین آفرید، و در آن موقع که به صورت جنینهائى در شکم مادرانتان بودید) (هو اعلم بکم اذ انشاکم من الارض و اذا انتم اجنة فى بطون امهاتکم).
اعتقاد به
علم و آگاهی گسترده خداوند،یکی دیگر از زمینه سازهای تقواپیشگی ذکر شده است.
«... واتقوا الله واعلموا ان الله بکل شیء علیم•...• ... واتقوا الله واعلموا ان الله بما تعملون بصیر؛
و هنگامی که
زنان را
طلاق دادید، و به آخرین روزهای
عدّه رسیدند، یا به طرز صحیحی آنها را نگاه دارید (و
آشتی کنید)، و یا به طرز پسندیدهای آنها را رها سازید! و هیچگاه به خاطر زیان رساندن و تعدّی کردن، آنها را نگاه ندارید! و کسی که چنین کند، به خویشتن ستم کرده است. (و با این اعمال، و سوء استفاده از قوانین الهی،) آیات خدا را به
استهزا نگیرید! و به یاد بیاورید نعمت خدا را بر خود، و
کتاب آسمانی و
علم و دانشی که بر شما نازل کرده، و شما را با آن، پند میدهد! و از خدا بپرهیزید! و بدانید خداوند از هر چیزی آگاه است (و از نیات کسانی که از قوانین او، سوء استفاده میکنند، با خبر است)!•...• مادران، فرزندان خود را دو سال تمام،
شیر میدهند. (این) برای کسی است که بخواهد دوران شیرخوارگی را تکمیل کند. و بر آن کس که فرزند برای او متولّد شده (= پدر)، لازم است خوراک و پوشاک
مادر را به طور شایسته (در مدت
شیر دادن بپردازد؛ حتی اگر
طلاق گرفته باشد.) هیچ کس موظّف به بیش از مقدار توانایی خود نیست! نه مادر (به خاطر اختلاف با
پدر) حق ضرر زدن به
کودک را دارد، و نه پدر. و بر
وارث او نیز لازم است این کار را انجام دهد (= هزینه مادر را در دوران شیرخوارگی تأمین نماید). و اگر آن دو، با رضایت یکدیگر و
مشورت، بخواهند کودک را (زودتر) از شیر بازگیرند، گناهی بر آنها نیست. و اگر (با عدم توانایی، یا عدم موافقت مادر) خواستید دایهای برای فرزندان خود بگیرید، گناهی بر شما نیست؛ به شرط اینکه
حق گذشته مادر را به طور شایسته بپردازید. و از (مخالفت فرمان) خدا بپرهیزید! و بدانید خدا، به آنچه انجام میدهید، بیناست!».
«.. وان تعفوا اقرب للتقوی ولا تنسوا الفضل بینکم ان الله بما تعملون بصیر؛
و اگر آنان را، پیش از آن که با آنها تماس بگیرید و (
آمیزشجنسی کنید) طلاق دهید، در حالی که مهری برای آنها تعیین کردهاید، (لازم است) نصف آنچه را تعیین کردهاید (به آنها بدهید) مگر اینکه آنها (حق خود را) ببخشند؛ یا (در صورتی که
صغیر و
سفیه باشند، ولیّ آنها، یعنی) آن کس که گره
ازدواج به دست اوست، آن را ببخشد. و گذشت کردن شما (و بخشیدن تمام مهر به آنها) به پرهیزکاری نزدیکتر است، و گذشت و نیکوکاری را در میان خود فراموش نکنید، که خداوند به آنچه انجام میدهید، بیناست!».
«.. ولیتق الله ربه... والله بما تعملون علیم؛
و اگر در
سفر بودید، و نویسندهای نیافتید، گروگان بگیرید! (گروگانی که در اختیار طلبکار قرار گیرد.) و اگر به یکدیگر اطمینان (کامل) داشته باشید، (گروگان لازم نیست، و) باید کسی که
امین شمرده شده (و بدون گروگان، چیزی از دیگری گرفته)،
امانت(و بدهی خود را بموقع) بپردازد؛ و از خدایی که پروردگار اوست. بپرهیزد! و
شهادت را کتمان نکنید! و هر کس آن را کتمان کند، قلبش گناهکار است. و خداوند، به آنچه انجام میدهید، داناست».
«.. وان تحسنوا وتتقوا فان الله کان بما تعملون خبیرا؛
و اگر زنی، از طغیان و سرکشی یا اعراضِ شوهرش، بیم داشته باشد، مانعی ندارد با هم
صلح کنند (و
زن یا مرد، از پارهای از حقوق خود، بخاطر صلح، صرف نظر نماید.) و صلح، بهتر است؛ اگر چه مردم (طبق غریزه حبّ ذات، در این گونه موارد) بخل میورزند. و اگر نیکی کنید و پرهیزگاری پیشه سازید (و بخاطر صلح، گذشت نمایید)، خداوند به آنچه انجام میدهید، آگاه است (و پاداش شایسته به شما خواهد داد».
«.. واتقوا الله ان الله علیم بذات الصدور• ... واتقوا الله ان الله خبیر بما تعملون؛
• و به یاد آورید نعمت خدا را بر شما، و پیمانی را که با تأکید از شما گرفت، آن زمان که گفتید: شنیدیم و اطاعت کردیم! و از (مخالفت فرمان) خدا بپرهیزید که خدا، از آنچه درون سینههاست، آگاه است!• ای کسانی که
ایمان آوردهاید! همواره برای خدا
قیام کنید، و از روی
عدالت، گواهی دهید! دشمنی با جمعیّتی، شما را به گناه و ترک عدالت نکشاند! عدالت کنید، که به پرهیزگاری نزدیکتر است! و از (معصیت) خدا بپرهیزید، که از آنچه انجام میدهید، با خبر است!».
«.. واتقین الله ان الله کان علی کل شیء شهیدا؛
بر آنان (= همسران پیامبر) گناهی نیست در مورد پدران و فرزندان و برادران و فرزندان برادران و فرزندان خواهران خود و زنان مسلمان و بردگان خویش (که بدون حجاب و پرده با آنها تماس بگیرند)؛ و تقوای الهی را پیشه کنید که خداوند نسبت به هر چیزی شاهد و آگاه است».
«.. واتقوا الله ان الله سمیع علیم؛
ای کسانی که ایمان آوردهاید! چیزی را بر
خدا و رسولش مقدّم نشمرید (و پیشی مگیرید)، و تقوای الهی پیشه کنید که خداوند شنوا و داناست».
«.. ان اکرمکم عند الله اتقـکم ان الله علیم خبیر؛
ای مردم! ما شما را از یک
مرد و
زن آفریدیم و شما را تیرهها و قبیلهها قرار دادیم تا یکدیگر را بشناسید؛ (اینها ملاک امتیاز نیست،) گرامیترین شما نزد خداوند با تقواترین شماست؛ خداوند دانا و آگاه است».(ان اللّه علیم خبیر) این جمله مضمون جمله قبل را تاءکید مى کند، و در ضمن اشاره اى هم به این معنا دارد که اگر خداى تعالى از بین سایر مزایا تقوى را براى کرامت یافتن انسانها برگزید، براى این بود که او به علم و احاطه اى که به مصالح بندگان خود دارد مى داند که این مزیت، مزیت حقیقى و واقعى است، نه آن مزایایى که انسانها براى خود مایه کرامت و شرف قرار داده اند، چون آنها همه، مزایائى وهمى و باطل است.
«.. واتقوا الله ان الله خبیر بما تعملون؛
ای کسانی که ایمان آوردهاید از (مخالفت) خدا بپرهیزید؛ و هر کس باید بنگرد تا برای فردایش چه چیز از پیش فرستاده؛ و از خدا بپرهیزید که خداوند از آنچه انجام میدهید آگاه است».
فرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «تقوا و علم خدا»