• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

تلاوت با صدای زیبا

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


یکی از نعمت‌های خدادادی صدای نیکوست. کلام او هم زیباترین کلام‌هاست. باید شکر این نعمت را به جای آورد. شکر آن، تلاوت قرآن با آواز خوش است. خوف از خدا یک ملاک اساسی برای قاری قرآن است.


انسان به طور طبیعی زیباپسند است. برای او هر چیزی که زیبا باشد تحسین برانگیز است. یکی از نعمت‌های خدادادی صدای نیکو و زیباست که خداوند به برخی از انسان‌ها عطا کرده است. آواز خوش و صدای نیکو سرآمد تمام زیبایی‌هاست.
پیامبر خدا(صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) فرمود: «ان من اجمل الجمال الشعر الحسن و نغمة الصوت الحسن؛
[۱] کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، ج۲، ص۶۱۵، باب «ترتیل القرآن بالصوت الحسن».    
از زیباترین زیبایی‌ها موی زیبا و نغمه صدای نیکو است.»
از این رو خدای رحمان این موهبت بزرگ را به انسان‌های برگزیده (تمام انبیای الهی ) عنایت فرموده است تا موجب جاذبه بیشتر دعوت آنان گردد. امام صادق (علیه‌السّلام) فرموده است: «ما بعث الله عزوجل نبیا الا حسن الصوت؛
[۲] کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، ج۴، ص۶۳۳، باب «ترتیل القرآن بالصوت الحسن ».    
خدای عزیز و بزرگ هیچ پیامبری را مبعوث نکرد مگر اینکه آواز نیکو داشت.»

حال که آواز خوش از بزرگترین نعمتهای الهی است هر مسلمانی که این موهبت را دارد (بیشتر مسلمانان از آن برخوردارند) باید شکر این نعمت را به جای آورد. شکر آن، تلاوت قرآن با آواز خوش است تا هم خود از آن بهره برند و هم افراد جامعه را با نوای گوش نواز و دل انگیز قرائت قرآن، جذب قرآن نمایند.

زیبای مطلق خداوند متعال است و تمام زیبایی‌ها از او سرچشمه گرفته. او منشا تمام زیبایی هاست. به این جهت کلام او هم زیباترین کلامهاست و هیچ گفتاری در زیبایی به پایه قرآن نمی‌رسد. به طوری که مخالفان سرسخت قرآن نیز به آن اعتراف دارند؛ مثلا «ولید بن مغیره» از رؤسای قریش و از مخالفان سرسخت اسلام که خود یکی از بزرگترین سخن‌سرایان عرب بود، در مورد قرآن چنین می‌گوید:
«لقد سمعت من محمد آنفا کلاما ما هو من کلام الانس و لا من کلام الجن، ان له لحلاوة و ان علیه لطلاوة؛
[۳] مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج۱۸، ص۱۶۸.    
من از محمد (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) اینک سخنی شنیدم که نه از سنخ سخنان بشر و نه از جنس گفتار پریان است؛ زیرا شیرینی زاید الوصف و زیبایی خیره کننده‌ای دارد!»
اگر قرآن که آیاتش سراسر زیبایی است با آواز خوش قاری ممتازی همراه گردد زیبایی آن دو چندان می‌شود و بر دلها می‌نشیند. نیکو خواندن قرآن به اندازه‌ای ارزشمند است که پیامبر عظیم الشان (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)، آن را زینت قرآن نامید: «ان حسن الصوت زینة للقرآن؛
[۴] مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج۸۹، ص۱۹۰.    
همانا صدای نیکو و زیبا زینت قرآن است.»

شاید کسی بپرسد چرا این همه روی زیباخوانی قرآن تاکید می‌شود؟ مهم آن است که قرآن را احترام کنند. با عجله نخوانند و شمرده بخوانند. در پاسخ باید گفت : زبان شناسان و ادیبان عرب اعتقاد دارند قرآن با این که شعر نیست ولی آهنگ پذیر است و آهنگی مخصوص دارد. هیچ نثری در زبان عربی چنین خصوصیتی ندارد و درست به همین جهت است که وقتی قرآن با آواز خوش خوانده شود تاثیر معنوی عجیبی در شنونده (حتی غیر مسلمان) می‌گذارد. در زندگینامة قاریان مشهور، فراوان خوانده‌ایم که قرائت قرآن آنها علاوه بر مسلمانان در غیر مسلمانان نیز اثر عمیقی داشته است، به طوری که موجب هدایت و مسلمان شدن آنان شده است.
[۵] ملائیان، یحیی، زندگینامه قاریان مشهور جهان، ص۳۹ـ ۴۰ چاپ دوم، مؤسسه نوار استاد مطهری، قم، ۱۴۱۴ ق.

جا دارد عمق تاثیر زیبا خوانی قرآن را از زبان استاد شهید علامه آیة الله مطهری (رحمة‌الله‌علیه) بشنویم:
من خودم... واقعا از شنیدن قرآن لذت می‌برم... واقعا زیبایی قرآن را حس می‌کنم. مخصوصا وقتی که با آهنگ لطیف و زیبایی خوانده شود. این قرآن‌های عبد الباسط. .. بعضی قسمتها که مخصوصا آهنگی که انتخاب کرده با موضوعی که در آن آیه است تناسب دارد، تاثیرش عجیب است؛ مثل آیه «یا ایتها النفس المطمئنة» یا سوره «اذا الشمس کورت». غالبا هر چه خوانده این جور است. سوره «اذا الشمس کورت» را با آهنگی متناسب با معنی آن خوانده است. مخصوصا وقتی با این آهنگها می‌شنوم خیلی لذت می‌برم.این حلاوت و شیرینی قرآن (و اینکه) هر چه تکرار می‌شود از شیرینی اش کاسته نمی‌شود (از وجوه اعجاز قرآن کریم است).
[۶] مطهری، مرتضی، نبوت، ص۲۳۵ ۲۳۶ چاپ اول، انتشارات صدرا، ۱۳۷۳.    


عزیزانی که این سطور را می‌خوانند به خصوص قاریان عزیز قرآن با ما همراه باشند تا ببینیم خوش صداترین قاریان قرآن چه کسانی هستند؟ اتفاقا در این رابطه شخصی از رسول گرامی اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) سؤال کرده و حضرت پاسخ داده‌اند که گزارش آن به این قرار است:
«سئل النبی (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) ‌ای الناس احسن صوتا بالقرآن؟ قال (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم): من اذا سمعت قراءته رایت انه یخشی الله؛
[۷] مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج۸۹، ص۱۹۵.    

از رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) سؤال شد: کدامیک از مردم در قرائت قرآن خوش صداتر است؟ فرمود: کسی که وقتی قرائتش را شنیدی گمان کنی او از خدا خوف و ترس دارد.»
خوف از خدا یک ملاک اساسی برای قاری قرآن است، قاریی که با صدای نیکوی خود قرآن را زینت می‌بخشد. بنابراین خوش آوازترین قاری کسی است که نشانه‌های خوف از خدا و رستاخیز در گفتار و کردار او هویدا باشد. ظاهر او ظاهری اسلامی، کلام او قرآن، و کارها و اعمال او مطابق موازین اسلامی و قرآن است. او در انجام واجبات و ترک محرمات پیشقدم و در انجام رسالت‌های اجتماعی پیشرو است. اگر قاری قرآن به این درجه رسید خوشا به حال او و سعادت قرین او باد.

۱. ↑ کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، ج۲، ص۶۱۵، باب «ترتیل القرآن بالصوت الحسن».    
۲. ↑ کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، ج۴، ص۶۳۳، باب «ترتیل القرآن بالصوت الحسن ».    
۳. ↑ مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج۱۸، ص۱۶۸.    
۴. ↑ مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج۸۹، ص۱۹۰.    
۵. ↑ ملائیان، یحیی، زندگینامه قاریان مشهور جهان، ص۳۹ـ ۴۰ چاپ دوم، مؤسسه نوار استاد مطهری، قم، ۱۴۱۴ ق.
۶. ↑ مطهری، مرتضی، نبوت، ص۲۳۵ ۲۳۶ چاپ اول، انتشارات صدرا، ۱۳۷۳.    
۷. ↑ مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج۸۹، ص۱۹۵.    


سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «تلاوت با صدای زیبا»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۴/۱۱/۲۴.    



جعبه ابزار