توکل موسی (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
حضرت موسی علیه‌السّلام در مبارزه اش با
فرعونیان به
خدا،
توکل و اتکا داشت.
حضرت موسی علیه‌السّلام در قرارداد خود با
شعیب علیه السلام به
خدا،
توکل کرد.
قال ذلک بینی وبینک ایما الاجلین قضیت فلا عدون علی والله علی ما نقول وکیل. «(موسى) گفت: «(مانعى ندارد،) اين قراردادى ميان من و تو باشد البته هر كدام از اين دو مدّت را انجام دهم ستمى بر من نخواهد بود (و من در انتخاب آن آزادم)! و خدا بر آنچه ما مى گوييم گواه است!»
"وَ اللَّهُ عَلى ما نَقُولُ وَكِيلٌ"- خدا را در آنچه بين خود
شرط و
پيمان بستند،
وكيل مى گيرد، كه به طور ضمنى او را
گواه هم گرفته، تا در صورت تخلف و اختلاف حكم و
داورى بين آن دو با او باشد، و به همين جهت نگفت خدا
شاهد باشد، بلكه گفت وكيل باشد، براى اينكه
شهادت و داورى هميشه با خدا هست، احتياج به شاهد گرفتن كسى ندارد، و اما وكيل شدنش وقتى است كه كسى او را وكيل خود بگيرد مانند
يعقوب كه وقتى مى خواست از فرزندانش ميثاق بگيرد كه
يوسف را به او برگردانند- بنا به
حكايت قرآن كريم در
آيه "فَلَمَّا آتَوْهُ مَوْثِقَهُمْ قالَ"- گفت:" اللَّهُ عَلى ما نَقُولُ وَكِيلٌ- خداوند بر آنچه مى گويم وكيل است".
در كتاب
كمال الدين به سندى كه وى به
سدير صيرفى دارد، از او از
امام صادق (ع)
روايت كرده كه در حديثى طولانى فرمود: مردى از اقصاى
شهر دوان دوان آمد، و گفت: اى موسى درباريان در مشورتند كه تو را به
قتل برسانند، پس بى درنگ بيرون شو، كه من از خيرخواهان توام، پس موسى ترسناك و انديشناك از
مصر بيرون شد، و بدون اينكه مركبى و حيوانى و خادمى با خود بردارد، پستى‌ها و بلنديهاى
زمين را پشت سر گذاشت، تا به سرزمين
مدين رسيد، در آنجا به درختى رسيد، و ديد كه در زير آن، چاهى است، و مردمى پيرامون
چاه هستند، و
آب مى كشند، و دو
دختر ضعيف هم ديد كه با خود رمه‌اى
گوسفند دارند، پرسيد شما چرا ايستاده ايد؟ گفتند،
پدر ما پيرى سالخورده است و ما دو دختر ناتوانيم، نمى توانيم با اين مردان بر سر نوبت در بيفتيم، منتظريم تا آنان از آب كشيدن فارغ شوند، ما مشغول شويم. موسى دلش به حال آن دو دختر بسوخت، پس دلو را از آنان گرفت و به آن دو گفت گوسفندانتان را نزديك بياوريد، پس همه آنها را سيراب كرد، دختران همان
صبح زود كه آمده بودند، برگشتند، در حالى كه هنوز مردان برنگشته بودند.
موسى سپس به زير
درخت رفت، و در آنجا نشست، و گفت: پروردگارا من بدانچه كه به من از خير نازل كرده اى محتاجم. و
روايت كرده كه: اين را وقتى گفت كه حتى به نيم دانه
خرما هم محتاج بود، از سوى ديگر وقتى دختران نزد پدر برگشتند از آن دو پرسيد امروز چطور به اين زودى برگشتيد؟ گفتند بر سر چاه مردى صالح ديديم، كه دلش به حال ما سوخت، و برايمان آب كشيد، پدر به يكى از دختران خود گفت، برو آن مرد را نزد من آور، يكى از آن دو دختر با حالت شرم و حيا نزد آن جناب آمد، گفت پدرم تو را مى خواند تا مزد آب كشيدن تو را به تو بدهد.
روايت كرده كه: موسى به دختر گفت راه را به من نشان بده، خودت از پشت سرم بيا، براى اينكه ما دودمان يعقوب به پشت
زنان نگاه نمى كنيم، پس وقتى نزد شعيب آمد و ماجراى خود را بدو گفت شعيب گفت مترس كه از شر مردم ستمكار نجات يافتى.
آن گاه گفت: من مى خواهم يكى از اين دو دختر را به
عقد تو درآورم، به شرط اينكه تو هم هشت سال، خودت را اجير من كنى، اگر اين مدت را به ده سال رساندى اختيار با خود تو است پس روايت فرموده كه: موسى همان ده سال را خدمت كرد، چون
انبياء همواره طرف
فضل و تماميت را اختيار مى كنند.
حضرت موسی علیه‌السّلام در
مبارزه خویش با فرعونیان به خدا، توکل کرد.
فلما ترءا الجمعان قال اصحـب موسی انا لمدرکون• قال کلا ان معی ربی سیهدین. «هنگامى كه دو گروه يكديگر را ديدند، ياران موسى گفتند: «ما در چنگال فرعونيان گرفتار شديم!» • (موسى) گفت: «چنين نيست! يقيناً پروردگارم با من است، بزودى مرا هدايت خواهد كرد!»
"فَأَتْبَعُوهُمْ"-
فرعونيان دنبال
بنى اسرائيل را گرفتند "مشرقين" و در صبحگاهى به ايشان رسيدند، "فَلَمَّا تَراءَا الْجَمْعانِ" همين كه دو صف
لشكر يكديگر را ديدند "قالَ أَصْحابُ مُوسى" ياران موسى از بنى اسرائيل با
ترس و لرز گفتند: "إِنَّا لَمُدْرَكُونَ" دارند به ما مى رسند.
"قال موسى كلا"- موسى گفت حاشا كه به ما برسند" إِنَّ مَعِي رَبِّي سَيَهْدِينِ" خدا با من است و به زودى مرا هدايت مى كند، و مراد از اين معيت حفظ و يارى خداست، همان يارى كه خداى تعالى در اول بعثتش و بعثت برادرش به آن دو
وعده داده بود كه "إِنَّنِي مَعَكُما"، نه معيت به معناى ايجاد و
تدبير، چون معيت به اين معنا در موسى (ع) و
فرعون به طور مساوى بود و اختصاص به موسى (ع) نداشت و معناى اينكه فرمود: به زودى مرا هدايت مى كند، اين است كه به زودى مرا دلالت مى كند به اينكه چگونه شما را از
شر فرعون و فرعونيان نجات دهم.
موسى ع هم چنان آرام و مطمئن بود، و مى دانست وعده هاى خدا درباره نجات بنى اسرائيل و نابودى
قوم سركش تخلف ناپذير است.
لذا با يك
دنيا اطمينان و
اعتماد رو به جمعيت وحشت زده بنى اسرائيل كرد و" گفت: چنين نيست آنها هرگز بر ما مسلط نخواهند شد، چرا كه
پروردگار من با من است و به زودى مرا هدايت خواهد كرد" (قالَ كَلَّا إِنَّ مَعِي رَبِّي سَيَهْدِينِ).
اين تعبير ممكن است اشاره به همان وعده اى بوده باشد كه خداوند به هنگام ماموريت دادن به موسى و
هارون فرمود: إِنَّنِي مَعَكُما أَسْمَعُ وَ أَرى:" من همه جا با شما هستم مى شنوم و مى بينم".
او مى داند خدا همه جا با او است مخصوصا تكيه روى نام "
رب" (خداوند مالك و مصلح) نشان مى دهد كه او مى دانست كه اين راه را نه با پاى خود مى پيمايد كه با لطف
خداوند قادر مهربان طى مى كند.
فرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «موسی».
