ثابت بن قرة بن مروان
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«ابوالحسن ثابت بن قرة بن مروان بن ثابت بن کرایا بن ابراهیم بن کرایا بن مارینوس حرانی» مشهور به صابی، از فیلسوفان و مترجمان بزرگ دوره‌ی عباسی، در پنج شنبه ۲۱ ماه
صفر سال ۲۱۱ ق، در منطقه حران، دیده به جهان گشود.
او در ابتداء در زادگاهش به پیشه صرافی اشتغال داشت، ولی پس از مدتی به
بغداد رفته و با پیوستن به حلقه درسی محمد بن موسی که از دیار
روم بازگشته بود، به تحصیل علوم همت گماشت، به گونه‌ای که در علوم طبیعی- خصوصا
طب و
نجوم- سرآمد هم روزگاران خود شد.
وی به زبان‌های یونانی و سریانی مسلط بوده و از این رو بسیاری از آثار یونانیان- خصوصا
جالینوس- را پس از جمع آوری، به عربی ترجمه نموده است که از آن جمله می‌توان به جمع آوری کتاب سوء مزاج مختلف جالینوس و یا کتاب ادویه مفرده جالینوس اشاره کرد.
وی صابی
مذهب بوده، هر چند به سبب پاره‌ای از اندیشه‌های انحرافی‌اش از سوی هم کیشانش طرد شد و این باعث شد تا وی مدتی در ظاهر اظهار
توبه و پشیمانی کند ولی گویا این پشیمانی‌ها تنها زبانی بوده، از این رو ردیه‌هایی بر اندیشه‌های انحرافی او از سوی علمای اسلامی تالیف شد.
از شاگردان او می‌توان به
عیسی بن اسید نصرانی اشاره کرد که نزد ثابت ارج و قرب ویژه‌ای داشت. همچنین از ابن یوسف معروف به
ابن ابی الثناء به عنوان شاگرد او در
فلسفه و طب یاد شده است.
وی در دربار
عباسیان - خصوصا
معتضد عباسی- جایگاه ارزنده‌ای داشته است، به گونه‌ای که در دربار معتضد منصب منجمی به او اعطاء شده بود.
ابن ابی اصبیعه درباره او می‌نویسد: «کسی در روزگار ثابت بن قره در طب و فلسفه هم شان او نبود».
تعداد آثار وی را بیش از صد اثر بر شمرده‌اند که بیشتر آن‌ها در فلسفه و علوم طبیعی است. برخی از آثار او عبارت است از:
۱. «
المسائل الطبیه»
۲. «
کتاب فی النبض»
۳. «کتاب
وجع المفاصل والنقرس»
۴. «
جوامع کتاب باریمینیاس»
۵. «جوامع کتاب انالوطیقا الاولی»
۶. «اختصار المنطق»
۷. «کتاب فی مراتب العلوم»
۸. «کتاب اصناف الامراض»
۹. «کتاب فی الاعداد المتحابة»
۱۰. «کتاب فی الشکل القطاع»
۱۱. «کتاب فی حالة الفلک»
۱۲. «کتاب القرسطیون»
۱۳. «کتاب فی الهیئة»
۱۴. «کتاب فی الاخلاق»
۱۵. «کتاب
تسهیل المجسطی »
۱۶. «
کتاب فی تدبیر الامراض الحادة»
۱۷. «
رسالة فی الجدری والحصبة»
۱۸. «کتاب فی مقدمات اقلیدس»
۱۹. «مقالة فی وجع المفاصل»
۲۰. «کتاب فی تدبیر الصحة»
۲۱. «ترکیب الافلاک»
۲۲. «مسائل فی الموسیقی»
۲۳. «طبائع الکواکب»
۲۴. «علة الکسوف و الخسوف»
۲۵. «کتاب الهندسة»
۲۶. «کتاب تشریح الرحم»
البته از انبوه این آثار- جز نقل اقوالی در آثار دیگران- اکنون چیزی به دست ما نرسیده است.
وی در سال ۲۸۸ ق در حالی که ۷۷ سال داشت، در
بغداد درگذشت.
نرم افزار جامع طب، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
