• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

جزای قابل تکرار

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



جزای قابل تکرار به معنی قابلیت وقوع مکرّر جزای جمله شرطیه با تعدّد یا تکرار شرط است.




جزای قابل تکرار ، مقابل جزای غیر قابل تکرار بوده و عبارت است از جزایی است که در جمله شرطیه واقع شده و بیش از یک بار قابل انجام است ، مانند : غسل که چند بار می توان آن را تکرار کرده ؛ به خلاف جزای غیر قابل تکرار که تنها یک بار صورت می پذیرد و پس از آن منتفی می گردد ، مانند قتل در صورتی که جزا واقع شود .



اگر در دو یا چند جمله شرطی ، شرط ها متعدد ، ولی جزا یکی باشد ، دو فرض متصور است : گاهی جزا قابل تکرار نیست ، اما گاهی قابل تکرار است ، مثل این که در روایت آمده :
" اذا اجنبت فاغتسل " و " اذا مسست میتا فاغتسل " ؛ در این مثال ، اغتسال که جزا است می تواند با تعدد شرط ، تکرار شود .



جزای قابل تکرار دو صورت دارد:
۱ ـ گاهی از راه دلیل خاص به دست می آید که هر یک از دو شرط جزء سبب بوده و هیچ کدام استقلال ندارند ، در چنین صورتی هر دو شرط یک جزا داشته و تکرار وجود ندارد ، مثل : شرط وضو و رو به قبله بودن در "اذا توضأت فصلّ" و "اذا استقبلت فصلّ" ؛
۲ ـ گاهی از یک دلیل مستقل یا از ظاهر جمله های شرطی فهمیده می شود که هر کدام از دو شرط مذکور ، تمام سبب بوده و در سببیت استقلال دارند نه این که جزء سبب باشند.

۳.۱ - صور بحث بنابر هر یک از راه های بدست آمدن جزا


در صورت اول در دو مقام بحث می شود:
۱ ـ تداخل اسباب ؛ ۲ ـ تداخل مسببات .
در صورت دوم بحث می شود که اگر به طور اتفاقی هر دو شرط با هم و در یک وقت یا پشت سر هم پدید آمد، چه باید کرد ،آیا جزا دوبار انجام می شود یا یک بار . در این باره از دو جهت بحث می شود:
۱ ـ مقتضای قاعده و اصل اولی چیست ؟
۲ ـ مقتضای اصل عملی چیست ؟



مظفر ، محمد رضا ، اصول الفقه ، ج ۱ ، ص ۱۱۸
محمدی ، علی ، شرح اصول فقه ، ج ۱ ، ص ۲۴۵



مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی    



جعبه ابزار