جعفر بن اسماعیل ازرقی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
جعفر أزرقی، شاعر قرن پنجم هجری و فرزند
اسماعیل ورّاق، در
هرات به دنیا آمد.
به خاطر ارادتش به
خواجه عبداللّه انصاری و مهارتش در
قصیده‌سرایی شناخته شد.
او به خدمت
طغان شاه سلجوقی درآمد و آثار منظومی از خود بر جای گذاشت.
وی ابتدا به خدمت طغان شاه سلجوقی درآمد و با سرودن کتاب الفیه و شلفیه به ملک‌الشعرایی رسید.
ازرقی دیوانی با حدود دو هزار بیت دارد و منظومه سندباد را در حکمت و موعظه سروده است.
بعدها به امیران شاه پسر قاورد از سلجوقیان کرمان پیوست.
تاریخ دقیق درگذشت او مشخص نیست، اما بیشتر منابع او را از شاعران قرن پنجم می‌دانند.
تاریخ دقیق درگذشت او مشخص نیست، اما به عنوان شاعری برجسته از قرن پنجم هجری شناخته می‌شود.
ابوبکر جعفربن اسماعیل ازرقی افضل اللّه لدین هروی (قرن۵ ه) نام وی مشخص نیست و در منابع هم ذکر نشده است؛ ولی از بعضی ابیات خود او به دست می آید که نامش جعفر است.
پدرش اسماعیل ورّاق همان کسی است که وقتی
محمود غزنوی از وعده دادن
صله به
فردوسی در قبال
شاهنامه تخلف کرد، ابوالقاسم فردوسی (
۴۱۱ ه) محمود را
هجو کرد و از ترس از
غزنه به هرات گریخت و مدت شش ماه در
دکان وراق پنهان شد.
ازرقی هم که از شاعران قرن پنجم هجری است، در همان هرات زاده شد و رشد یافت.
و در جوانی به خواجه عبداللّه انصاری (م .؟؟) ارادت خاص داشت.
متأسفانه از زندگی نامه ازرقی در منابع متقدم هیچ خبری نیست و منابع معاصر هم استدلال و استنباط خود را آورده اند که چندان اعتمادی نمی توان کرد.
گویند در
تهذیب نفس کوشا و در قصیده سرایی، ایراد معانی دقیق و به وصف درآوردن
خیال، ماهر و استاد بود.
ابوبکر به دلیل این توانایی هایش نخست به خدمت طغان شاه پسر
آلب ارسلان سلجوقی (
۴۲۱ ـ
۴۶۵ ه)، که در زمان پدرش (
۴۶۵ ه)، حاکم هرات بود، درآمد.
پس از آن به
امیران شاه پسر
قاورد از
سلجوقیان کرمان پیوست. ۵
• الفیه و شلفیه؛ چون طغان شاه از ضعف قوه جسمانی رنج می برد، ازرقی این کتاب را به صورت
منظوم و
مصور برای او خلق کرد و حاکم را بهبود بخشید و خود به
ملک الشعرایی مفتخر شد. ۲
• دیوان شعر؛ حدود دوهزار
بیت شعر دارد و طغان شاه را در آن
مدح کرده است. ۳
• منظومه سندباد؛ که در
موعظه،
حکمت و
حکایت سروده است. ۴
تاریخ مرگ جعفر چندان روشن نیست. برخی درگذشت او را در حدود (
۴۷۶ ه) و برخی در سال (
۵۲۶ ه) آورده اند. ۷
چون پیش از (
۴۶۵ ه)، شاعری ورزیده و خالق آثاری بوده، بعید به نظر می رسد تا سال (۵۲۶ ه) عمر کرده باشد؛ ازاین روی وی را از شاعران قرن پنجم می شماریم.
(دیگر منابع:)
پی نوشت ها
[۲] ـ الذریعه ۱۳ / ۱۹. ۲ ـ ریحانة الادب ۱ / ۱۰۹. ۳ ـ الذریعه ۹ / ۶۸؛ آقابزرگ تذکر می دهند که این حاکم با طغان شاه بن مؤید (م۵۸۱) فرق دارد. ۴ ـ همان ۱۲ / ۲۳۴. ۵ ـ ریحانة الادب ۱ / ۱۰۹. ۶ ـ فرهنگ بزرگان ۲۱۵. ۷ ـ تاریخ نظم و نثر در ایران ۱ / ۵۳.
دیگر منابع: جیب السیر ۲ / ۳۹۷؛ کشف الظنون ۱ / ۱۵۷؛ فرهنگ سخنوران ۳۷؛ مجمع الفصحاء ۱ / ۴۸۶؛ فرهنگ شاعران زبان پارسی ۴۰؛ لغت نامه دهخدا ۲ / ۱۶۷۲؛ فرهنگ معین ۵ / ۱۲۹.
• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، برگرفته از مقاله «جعفر بن اسماعیل ازرقی»، ج۳، ص۱۰۸ و ۱۰۹.
