جهاد و خیر (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
یکی از آثاز مثبت مشارکت در
جهاد با توجه به آیات
قرآن کریم آن است که مایه
خیر و
برکت می شود.
جهاد در راه خدا، مایه خیر و برکت برای مؤمنان، به رغم ظاهر ناخوشایند آن است.
کتب علیکم القتال وهو کره لکم وعسی ان تکرهوا شیــا وهو خیر..
جهاد در راه خدا، بر شما مقرر شد در حالی که برایتان ناخوشایند است. چه بسا چیزی را خوش نداشته باشید، حال آن که
خیر شما در آن است. و یا چیزی را دوست داشته باشید، حال آنکه
شر شما در آن است. و خدا می‌داند، و شما نمی‌دانید.
و تکرار کلمه (عسی) در آیه شریفه برای این است که مؤمنین از جنگ
کراهت داشتند، و علاقمند به
صلح و سلم بودند، خدای سبحان خواست تا ارشادشان کند بر اینکه در هر دو جهت اشتباه می‌کنند، توضیح اینکه اگر می‌فرمود: (عسی ان تکرهوا شیئا و هو خیر لکم، او تحبوا شیئا و هو شر لکم) معنایش این می‌شد که ملاک کار
کراهت و
محبت شما نیست، چون بسا می‌شود که این کراهت و محبت به چیزی تعلق می‌گیرد که واقعیت ندارد، و این سخن را به کسی می‌گویند که یک بار
اشتباه کرده باشد مثلا تنها از دیدن زید کراهت داشته و اما کسی که دو بار
خطا کرده یکی اینکه از دیدن اشخاص کراهت ورزیده، و یکی هم اینکه دوستدار گوشه گیری و تنهایی شده، در برابر چنین کسی
بلاغت در گفتار ایجاب می‌کند به هر دو خطایش اشاره شود، و گفته شود تو نه در کراهتت از
معاشرت راه درست را پیش گرفته‌ای، و نه در علاقه ات به گوشه گیری زیرا (عسی ان تکره شیئا و هو خیر لک و عسی ان تحب شیئا و هو شر لک، چه بسا از چیزی بدت آید که برایت خوب باشد و چه بسا به چیزی علاقمند باشی و برایت بد باشد) برای اینکه تو جاهل هستی، و خودت به تنهایی نمی‌توانی به حقیقت امر برسی.
در آیه مورد بحث هم مؤمنین چنین وضعی داشتند، هم از
قتال کراهت داشتند، و هم بطوری که جمله"ام حسبتم ان تدخلوا الجنة و لما یاتکم مثل الذین خلوا من قبلکم" نیز اشاره دارد، به سلم و صلح علاقمند بودند، لذا خداوند خواست ایشان را به هر دو اشتباهشان واقف سازد، با دو جمله مستقل یعنی" عسی ان تکرهوا... " و" عسی ان تحبوا... " مطلب را بیان فرمود.
" و الله یعلم و انتم لا تعلمون" این جمله بیان خطای ایشان را تکمیل می‌کند، چون خدای تعالی خواسته است در بیان این معنا راه
تدریج را بکار ببندد تا ذهن مؤمنین یکه نخورد، لذا در بیان اول تنها احتمال
خطا را در ذهنشان انداخت، و فرمود در باره هر چه
کراهت دارید احتمال بدهید که خیر شما در آن باشد. و در باره هر چه علاقمندید احتمال بدهید که برایتان بد باشد، و بعد از آنکه ذهن مؤمنین از
افراط دور شد، و حالت اعتدال به خود گرفته به شک افتاد، قهرا
جهل مرکبی که داشت زایل شد، و در چنین حالتی دوباره روی سخن را متوجه آنان کرده فرمود: این حکم یعنی
حکم قتال که شما از آن کراهت دارید حکمی است که خدای دانای به حقایق امور
تشریع کرده، و آنچه شما آگهی دارید و می‌بینید هر چه باشد مستند به نفس شما است، که بجز آنچه خدا تعلیمش داده علمی ندارد، و از حقایق بیشتری آگاه نیست. پس ناگزیر باید در برابر دستورش تسلیم شوید.
ولو انا کتبنا علیهم ان اقتلوا انفسکم او اخرجوا من دیـرکم ما فعلوه الا قلیل منهم ولو انهم فعلوا ما یوعظون به لکان خیرا لهم واشد تثبیتـا.
اگر (همانند بعضی از امتهای پیشین،) به آنان دستور می‌دادیم: «یکدیگر را به قتل برسانید»، و یا: «از وطن و خانه خود، بیرون روید»، تنها عده کمی از آنها عمل می‌کردند! و اگر اندرزهایی را که به آنان داده می‌شد انجام می‌دادند، برای آنها بهتر بود و موجب تقویت ایمان آنها می‌شد
جهاد با مال و جان، تضمین کننده خیرها و برکات، برای مؤمنان است.
انفروا خفافـا وثقالا وجـهدوا بامولکم وانفسکم فی سبیل الله ذلکم خیر لکم ان کنتم تعلمون. .
(همگی به سوی میدان جهاد) حرکت کنید سبکبار باشید یا سنگین بار! و با اموال و جانهای خود، در راه خدا
جهاد نمایید این برای شما بهتر است اگر بدانید!
" خفاف" جمع" خفیف" و" ثقال" جمع" ثقیل" و این دو کلمه
مفهوم جامعی دارد که همه حالات انسان را شامل می‌شود، یعنی اعم از اینکه جوان باشید یا پیر، مجرد باشید یا متاهل، کم عائله باشید یا پرعائله، غنی باشید یا
فقیر ، بدون گرفتاری باشید یا گرفتار، زراعت و باغ و
تجارت داشته باشید یا نه، در هر صورت و در هر حال و در هر موقعیت بر شما لازم است هنگامی که فرمان جهاد صادر شد همگی این دعوت آزادیبخش را
اجابت کنید و از هر کار دیگری چشم بپوشید و سلاح به دست گرفته به سوی میدان نبرد
حرکت کنید.
و اینکه بعضی از مفسران این دو کلمه را تنها به یکی از معانی فوق محدود ساخته‌اند هیچگونه دلیلی ندارد، بلکه هر کدام از آنها یکی از مصداقهای این
مفهوم وسیع است.
سپس اضافه می‌کند: " در راه خدا با اموال و جانها جهاد کنید" (و جاهدوا باموالکم و انفسکم).
یعنی جهادی همه جانبه و فراگیر، چرا که در برابر دشمن نیرومندی که از ابر قدرتهای آن زمان محسوب می‌شد قرار داشتند، و بدون آن
پیروزی ممکن نبود.
اما برای اینکه باز
اشتباه برای کسی پیدا نشود که این
فداکاری ها به سود خداوند است می‌گوید: " این به
نفع شما است اگر بدانید" (ذلکم خیر لکم ان کنتم تعلمون).
یعنی اگر بدانید که جهاد کلید سر بلندی و عزت و بر طرف کننده ضعف و ذلت است.
اگر بدانید که هیچ ملتی بدون جهاد در جهان به آزادی واقعی و
عدالت نخواهد رسید.
و اگر بدانید که راه رسیدن به رضای خدا و سعادت جاویدان و انواع نعمتها و مواهب الهی در این نهضت مقدس عمومی و فداکاری همه جانبه است! .
. والذین ءامنوا معه جـهدوا بامولهم وانفسهم واولـئک لهم الخیرت.... .
ولی پیامبر و کسانی که با او
ایمان آوردند، با اموال و جانهایشان جهاد کردند و همه نیکیها برای آنهاست و آنها همان رستگارانند!
کلمه" الخیرات" جمعی است که الف و لام بر سرش درآمده، و می‌گویند جمع دارای الف و لام افاده عموم می‌کند، پس کلمه مذکور معنایش" تمام خیرات" است، و همین طور هم هست، زیرا مردان با
ایمان ، هم زندگی پاک را دارا هستند و هم نور
هدایت را و هم درجه رفیعه شهادت و هر چیزی را که با آن بسوی خدا
تقرب بجویند، پس مؤمنین
رستگار و دارندگان سعادتند. .
. وتجـهدون فی سبیل الله بامولکم وانفسکم ذلکم خیر لکم..
به خدا و رسولش ایمان بیاورید و با اموال و جانهایتان در راه خدا
جهاد کنید این برای شما (از هر چیز) بهتر است اگر بدانید
فرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «جهاد و خیر (قرآن)»
