• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

حدیث رفع خام

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



حدیث رفع، حدیث دلالت کننده بر برائت شرعی است؛ رُفع عن امّتی تسعة اشیاء...



حدیث رفع، از احادیثی است که برای اثبات برائت شرعی، به آن استدلال شده است. در این حدیث پیامبر صلی الله علیه و آله و سلّم می‌فرماید: «رُفع عن امّتی تسعة اشیاء: الخطا و النسیان و ما اکرهوا علیه و ما لا یعلمون و ما لا یطیقون و ما اضطروا الیه و ما استکرهوا علیه والطیرة و الوسوسة فی التفکر فی الخلق و الحسد ما لم یظهر بلسان او یَد؛ از امت من نه چیز برداشته شده است: اشتباه ، فراموشی ، آن چه که به آن اکراه شوند، آن چه را که توانایی انجام دادنش را ندارند، آن چه به آن مضطر شوند، حسد ، فال بد زدن و اندیشه‌های وسوسه انگیز درباره خلقت و آفرینش، تا زمانی که بر زبان جاری نشود».


درباره این حدیث، در کتاب‌های اصولی بحث‌های مفصلی به میان آمده که به برخی از آنها اشاره می‌شود:
۱. بعضی سند این حدیث را صحیح دانسته و برخی در آن خدشه نموده‌اند؛ ولی چون این حدیث، در میان اصحاب شهرت دارد و به آن عمل می‌شود نیازی به بحث سندی ندارد.
۲. مفاد حدیث رفع در «ما لا یعلمون» رفع ظاهری است نه واقعی، پس در شبهه وجوبی و تحریمی ، الزام ( وجوب و حرمت ) به حسب ظاهر برداشته می‌شود، اما در عالم واقع، حکم واقعی در جای خود محفوظ است (زیرا در غیر این صورت، لازمه آن تصویب باطل است).
۳. آیا حدیث رفع، شبهات موضوعی را در برمی گیرد یا شبهات حکمی را و یا هر دو را؟ معتقدان به دیدگاه اول می‌گویند: چون در «ما استکرهوا و ما اضطروا و ما لا یطیقون» مراد از «ما» فعل خارجی است و این عناوین بر احکام شرعی عارض نمی‌شود، وحدت سیاق اقتضا می‌کند که در «ما لا یعلمون» نیز مراد فعل خارجی باشد و فقط در شبهه موضوعی جاری گردد. گروه دوم، به این استدلال پاسخ‌هایی داده‌اند، از جمله این که مراد از «مای موصوله» جامع بین شبهات موضوعی و حکمی است.
[۲] عراقی، ضیاء الدین، منهاج الاصول، ج۴، ص۳۸.



[۵] ولایی، عیسی، فرهنگ تشریحی اصطلاحات اصول، ص۸۱.


[۷] فاضل لنکرانی، محمد، سیری کامل در اصول فقه، ج۱۱، ص (۱۸۵-۴۰).



۱. حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، ج۱۱، ص۲۹۵.    
۲. عراقی، ضیاء الدین، منهاج الاصول، ج۴، ص۳۸.
۳. نائینی، محمد حسین، فوائد الاصول، ج۳، ص۳۳۶.    
۴. نائینی، محمد حسین، فوائد الاصول، ج۳، ص۳۴۴.    
۵. ولایی، عیسی، فرهنگ تشریحی اصطلاحات اصول، ص۸۱.
۶. مکارم شیرازی، ناصر، انوار الاصول، ج۳، ص۳۸.    
۷. فاضل لنکرانی، محمد، سیری کامل در اصول فقه، ج۱۱، ص (۱۸۵-۴۰).



فرهنگ نامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، برگرفته از مقاله «حدیث رفع».



جعبه ابزار