حدیث معلل (درایه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
حدیث معلل، از اصطلاحات بکار رفته در
علم حدیث بوده و به حدیثی گفته میشود که در آن ضعف و قدحی باشد.
از نظر دانشمندان علوم حدیث، حدیث معلل حدیثی است که در سند و یا متن آن ضعف و قدحی است که در ظاهر مشهود نیست مانند اشتراک
راوی بین
ثقه و غیر ثقه و روایت راوی از کسی که قطعاً او را ملاقات نکرده است و یا مخالفت راوی با راوی دیگر در سند حدیث.
برخی گفتهاند: روایت راوی بر سبیل
توهم نیز موسوم به معلل است مراد از توهم راوی آن است که
حدیث مرسل یا
منقطع را طوری نقل کند که گمان شود
حدیث متصل است و یا حدیثی را در
حدیث دیگر وارد سازد و یا چند
سند را با هم مخلوط کند.
از نظر
لغت «علت» به معنای مرض یا سبب است که در علوم حدیث معنای اول آن مراد است با این فرض معنای لغوی و اصطلاحی «معلل» با هم متناسب هستند.
عمدتاً حدیث معلل را به سندی و متنی تقسیم کردهاند گرچه برخی از محدثین عامه آن را به ده قسم تقسیم کردهاند.
علت در بعضی موارد قادح و در برخی از موارد غیر قادح است و قدح گاهی مخصوص متن و یا سند حدیث است و گاهی نیز از متن به سند و یا از سند به متن سرایت میکند.
ا - علت متنی غیر قادح، مانند اختلاف لفظی بین احادیث صحیح در صورتی که ارجاع الفاظ مختلف به معنای واحد ممکن باشد.
ب - علت متنی قادح که قدح آن مستلزم قدح در اسناد نیز باشد مانند این که راوی روایتی را به طور اشتباه نقل به معنا کند که در این صورت قدح در متن مستلزم قدح در راوی سند نیز خواهد بود.
برخی از دانشمندان علایمی را برای شناخت حدیث معلل متنی بیان داشتهاند:
۱- رکاکت ترکیب مجلات حدیث.
۲- مخالفت حدیث با قواعد عقلی.
۳- مخالفت حدیث با قواعد ادبی.
۴- وقوع
اضطراب در متن حدیث.
برخی از
اهل سنت علت را مانع از صحت حدیث دانسته روی این جهت در تعریف
حدیث صحیح قید سلامت از علت را شرط کردهاند.
در مورد نقل حدیث معلل گفته شده است: کسی که حدیث معلل را روایت میکند مستحب است وجه آن را بیان کند و اخفای عمدی علت، نوعی
تدلیس است و در صورتی که موجب تغییر حکم شود احتمال
حرمت وجود دارد.
از حدیث معلل (درایه) به معلل (درایه)، خبر معلل، خبر معتل، روایت معلل، خبر معلول، حدیث معلول، حدیث معتل، حدیث معل، خبر معل، روایت معتل، روایت معلول، روایت معل، معتل، معلول و معل نیز تعبیر شده است.
پایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «حدیث معلل (درایه)»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۸/۲۱.