• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

ادله امضائی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



حکم و دلیل تأیید شده از جانب شارع مقدس را امضایی یا حکم امضایى گویند و در مقابل آن، احکام و ادله تأسیسى است: عقود، ایقاعات و برخى موارد دیگر، مانند وجوب ختنه، وجوب حداد زن پس از مرگ شوهر و وجوب وفا به نذر از احکام امضایى‌اند. همچنین حجیت بیشتر امارات و نیز اصول لفظى امضایى است.




پیش از ظهور اسلام، براى تنظیم مناسبات حقوقى، معاملاتى، اقتصادى و نیز مراسم عبادى قواعد و مقرّراتى میان مردم وجود داشت که برخى از شرایع پیشین و برخى دیگر از بناى عقلا نشأت مى‌گرفت. آن دسته از قواعد و مقررات و مراسمى که پس از اسلام شارع آنها را- هرچند با سکوت و نهى نکردن، خواه به طور کامل یا با اصلاحات جزئى یا کلى- تأیید و امضا کرده است، احکام و ادلۀ امضایى نامیده مى‌شود و در مقابل آن، احکام و ادلۀ تأسیسى است.
[۱] مبسوط در ترمینولوژى حقوق ج۱ ص۱۸۷.
[۲] جامع الشتات ج۱ ص۱۷۶.




عقود (عقدایقاعات (ایقاع) و برخى موارد دیگر، مانند وجوب ختنه، وجوب حداد زن پس از مرگ شوهر و وجوب وفا به نذر
[۳] معتمد العروة ج۱ ص۱۴۷
از احکام امضایى‌اند. همچنین حجیت بیشتر امارات (اماره)- مانند حجیّت خبر ثقه- و نیز اصول لفظى (اصل لفظى) امضایى است.



برخى، امضایى بودن تمامى احکام وضعى (حکم وضعى) بر خلاف احکام تکلیفى (حکم تکلیفى) را از جمله تفاوتهاى این دو دسته از احکام دانسته‌اند.

۳.۱ - تقسیم احکام وضعی به اعتبار موضوعات


البته امضایى بودن احکام وضعى، به اعتبار خود احکام است، اما به اعتبار موضوعاتِ آنها، این احکام به امضایى و تأسیسى تقسیم مى‌شوند، مانند ملکیت که خود، حکمى وضعى است، اما اعتبار فقر یا سیّد بودن به عنوان موضوع براى تملّک زکات و خمس، امرى تأسیسى مى‌باشد.
[۸] اجود التقریرات ج۴ ص۷۴.
[۹] اجود التقریرات ج۴ ص۷۶.



 
۱. مبسوط در ترمینولوژى حقوق ج۱ ص۱۸۷.
۲. جامع الشتات ج۱ ص۱۷۶.
۳. معتمد العروة ج۱ ص۱۴۷
۴. زبدة الاصول ج۳ ص۲۵۲    
۵. دروس فى علم الاصول ج۳ ص۲۵۲    
۶. اصطلاحات الاصول ص۷۰.    
۷. فوائد الاصول ج۴ ص۳۸۸    
۸. اجود التقریرات ج۴ ص۷۴.
۹. اجود التقریرات ج۴ ص۷۶.




فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام» جلد۳،ص۳۵۲.    




جعبه ابزار