حکمت استعارات قرآن•
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
حکمت استعارات قرآن، اسباب و فواید استعمال
استعاره در قرآن را می‌گویند.
استعارات قرآن حکمت و اسباب گوناگونی دارند که به برخی از آن‌ها اشاره می‌شود:
الفاظ توان بیان معانی ارزشمند معنوی
قرآن را ندارند؛ زیرا الفاظ محدود نمی‌توانند حقایق گسترده معنوی را منعکس کنند. همچنین مردم آن روزگار هنوز به حقایق علمی و معنوی‌ای که قرآن درپی بیان آن‌ها بود راه نیافته بودند. پس برای پرده برداری از علوم معنوی، اجتماعی و عقلی و نزدیک کردن معانی آن به ذهن چاره‌ای جز
استعاره یا کمک گرفتن از الفاظ وضع شده برای معانی محسوس و مادی نبود.
در
قرآن اخبار غیبی وجود دارد که از گذشته و آینده حکایت می‌کنند؛ به ویژه آیاتی که درباره
عذاب جهنم و
نعمت‌های بهشت است. نعمت‌های بهشت و عذاب جهنم هیچ کدام دنیوی نیستند؛ بلکه بالاتر و فراگیرترند؛ بنابراین، بیان و وصف آن‌ها با الفاظ برای کسانی که جز محسوسات را نمی‌بینند، نیازمند هنر و صنعتی خاص است؛ استفاده از استعاره این هدف را محقق می‌سازد.
۳. استعاره، مانند
تشبیه سبب ایجاد شیوه‌های بیانی گوناگون می‌شود؛ چه در نحوه استعمال کلمات و چه در ادای معانی؛ زیرا استعاره بعضی از معانی را با معانی دیگر ارتباط می‌دهد یا به بعضی کلمات معنایی غیر از معنای اصلی می‌بخشد.
استعاره را برای آشکارکردن امور پنهانی و توضیح ظاهر یا برای
مبالغه به کار می‌برند؛ مانند:
۱. (وانه فی‌ام الکتاب)
که مقصود از آن، اصل کتاب است. لفظ «ام» برای «اصل» استعاره شده و امر پنهانی «اصل» به امری مرئی «ام»
تمثیل شده که بلیغ تر است.
۲. (واخفض لهما جناح الذل).
در این جا به فرزندان دستور داده است که در مقابل
والدین ، فروتن باشند. «خفض جناح» برای «
فروتنی » استعاره آورده شده است. «خفض جناح» امری مشهود است و «فروتنی» غیرمشهود، و از سویی در «خفض جناح» مبالغه در
تواضع است؛ یعنی شکستن و خم شدن کامل مانند پرنده‌ای که از روی ناتوانی یا از سر رافت بال‌ها را بر
زمین می‌گستراند.
فرزند نیز باید درمقابل والدین، مهربان، فروتن و
فرمانبردار باشد.
فرهنگنامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله «حکمت استعارات قرآن».
