• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

خبر واحد

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



خبر در لغت بمعنای وسیله اطلاع و رسیدن به علم می‌باشد
[۱] التحقیق فی کلمات القرآن، ج ۳، ص ۱۱
و واحد به معنای یگانه و منفرد می‌باشد
[۲] فرهنگ ابجدی عربی به فارسی
و در اصطلاح خبری است که مفید یقین و اطمینان نباشد و در مقابلش خبر متواتر و خبری که قرائنی در اطرافش وجود دارد که باعث یقین به آن است. می‌باشد
[۳] اصول عامه، ج ۱، ص ۱۹۷
چه توسط یک نفر چه توسط چندین نفر باشد به شرطی که موجب یقین نشود.




علم قطعی به احکام شرعی که فقط در مورد احکام کلی است مانند وجوب نماز و روزه و ... اخباری که از ائمه معصومین سلام الله علیهم رسیده است مفید یقین و اطمینان باشد خیلی کم هستند و غالب احکام شرعی با اخبار آحاد ثابت می‌شوند پس بحث از حجیت خبر واحد از اهم مباحث اصولی می‌باشد.




۲.۱ - کتاب


«یا ایها الذین امنوا ان جاءکم فاسق بنبأ فتبینوا»
[۴] سوره حجرات، آیه ۶

ای کسانی که ایمان آورده‌اید اگر شخص فاسقی خبری برای شما بیاورد درباره آن تحقیق کنید.
مفهوم این آیه، این است که اگر عادلی برای شما خبر آورد تحقیق درباره آن لازم نیست. و می‌توان به آن عمل کرد وگرنه لازم می‌آید که ارزش خبر عادل کمتر از خبر فاسق باشد.

۲.۲ - سنت


استدلال به احادیث مستلزم این است که این احادیث ثبوتشان برای ما قطعی باشد و خبر واحد نباشد و بعید نیست که ادعاء تواتر این اخبار شود و خود این احادیث چند دسته‌اند:
الف: دسته‌ای که بعضی از اصحاب را به بعض دیگر ارجاع می‌دهد.
مثل حدیث امام صادق (ع):«اذا اردت حدیثنا فعلیک بهذا الجالس»
[۵] وسائل، ج ۲۷، ص ۱۴۳
.اگر سخن ما را می‌خواهی پس بر تو باد بر این شخص. (زراره)
ب: دسته‌ای که دلالت بر واجب بودن مراجعه به راویان می‌کند. مثل این روایت از امام مهدی (عج):«واما الحوادث الواقعه فارجعوا فیها الی رواة حدیثنا، فانهم حجتی علیکم و انا حجت الله علیهم». در اتفاقات رخ داده به راویان حدیث ما مراجعه کنید پس همانا آنان حجت من بر شما و من حجت خدا بر آنانم.
ج: دسته‌ای که تشویق به نوشتن و رساندن آن به دیگران می‌کند: مثل قول امام صادق به یکی از راوی‌ها:
«واکتب وبث علمک فی بنی عمّک، فانه یأتی زمان هرج لا یأنسون الّا بکتبهم»
[۶] وسائل الشیعه، ج ۲۷، ص ۸۱

بنویس و علمت را میان پسر عموهایت پخش کن پس همانا زمانی می‌آید هرج و مرج، که مردم فقط با کتابهایشان مأنوس می‌شوند.
د: احادیثی که در مذمت دروغ بستن به آنان وارد شده که دلالت می‌کند بر اینکه حجیت خبر واحد مسلم بوده وگرنه نباید از این دروغ بستن خوفی می‌بود.
[۷] وسائل، ج ۱۲، ص ۲۴۹

هـ: اخباری که در مورد تعارض ادله وارد شده که مرجحاتی ذکر شده است.
[۸] وسائل، ج ۲۷، ص ۱۰۶

بنابراین اگر خبر واجد حجت نبود معنایی برای فرض تعارض و ذکر مرجحات وجود نداشت.

۲.۳ - سیره


به دو گونه می‌توان به سیره در اینجا استدلال کرد.
الف: اجماع عملی تمام مسلمانان از زمان صحابه پیامبر تا زمان ما بر عمل کردن طبق خبر ثقه می‌باشد که کشف از رضایت معصومین علیهم السلام می‌کند.
[۹] ارشاد الفحول، ص ۴۹- مصباح الاصول، ۲/۱۹۵

ب: تمامی عقلاء به خبر کسانی که ثقه و مورد اطمینان می‌باشند، اعتماد می‌کنند که شامل خبر ثقه در موارد احکام شرعی نیز می‌شود و اگر شارع مقدس از این راضی نبود از آن منع می‌کرد در حالی که منعی از شارع نیامده است.



اگر مدرک حجیت خبر واحد مختص به (اولین آیه ذکر شده) باشد حجیت آن مختص به خبر عادل خواهد بود ولی اگر دلیل حجیت آن را سیره و روایات بدانیم شامل هر خبر ثقه خواهد بود گر چه عادل نباشد.



 
۱. التحقیق فی کلمات القرآن، ج ۳، ص ۱۱
۲. فرهنگ ابجدی عربی به فارسی
۳. اصول عامه، ج ۱، ص ۱۹۷
۴. سوره حجرات، آیه ۶
۵. وسائل، ج ۲۷، ص ۱۴۳
۶. وسائل الشیعه، ج ۲۷، ص ۸۱
۷. وسائل، ج ۱۲، ص ۲۴۹
۸. وسائل، ج ۲۷، ص ۱۰۶
۹. ارشاد الفحول، ص ۴۹- مصباح الاصول، ۲/۱۹۵




۱. نائینی، محمدحسین، فوائد الاصول، قم، دفتر نشر اسلامی، ۱۴۱۷هـق، چاپ ششم، ج ۳، ص ۱۵۶
۲. حکیم، سید محمدتقی، الاصول العامه، تهران، المجمع العالمی لاهل البیت ۱۴۱۸هـق، چاپ دوم، ج تک جلدی، ص ۱۹۸
۳. مظفر، محمدرضا، اصول الفقه، قم، انتشارات اسماعیلیان، چاپ پنجم، ج ۲، ص ۶۹
۴. گلپایگانی، سید محمدرضا، اضافة العوائد، قم، دارالقران کریم، ۱۴۱۰هـق، چاپ اول، ج ۲، ص ۷۶
۵. تسخیری، محمدعلی، القواعد الاصولیه والفقهیه علی مذهب الامامیه، قم، المجمع العالمی للتقریب بین المذاهب الاسلامیه، ۱۴۲۵هـق، چاپ اول، ج ۱، ص ۳۲۲.
۶. سایت پژوهه    




جعبه ابزار