دعا برای رفع کینه (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
در
قرآن کریم به شایسته بودن
دعا برای رفع
کینه با مؤمنان اشاره شده است.
در
آیه ۱۰
سوره مبارکه
حشر به شایسته بودن دعا برای
رفع کینه با مؤمنان اشاره شده است:
«و الذین جاءو من بعدهم یقولون ربنا... و لاتجعل فی قلوبنا غلا للذین ءامنوا... ؛
و (نیز) کسانی که بعد از آنان (
مهاجران و
انصار) آمده‌اند (و) می‌گویند پروردگارا بر ما و بر آن برادرانمان که در
ایمان آوردن بر ما پیشی گرفتند ببخشای و در دلهایمان نسبت به کسانی که
ایمان آورده‌اند (هیچ گونه) کینه‌ای مگذار پروردگارا راستی که تو
رئوف و مهربانی.»
گرچه بعضی از مفسران مفهوم این جمله را محدود به کسانی کرده‌اند که بعد از پیروزی
اسلام و
فتح مکه به
مسلمانان پیوستند، ولی هیچ دلیلی بر این محدودیت نیست، بلکه تمام مسلمین را تا دامنه
قیامت شامل می‌شود، و به فرض که
آیه ناظر به آن گروه خاص باشد از نظر ملاک و معیار و نتیجه عمومیت دارد، و به این ترتیب آیات سه گانه فوق تمام مسلمین عالم را که در سه عنوان"
مهاجرین" و"
انصار" و"
تابعین" خلاصه می‌شوند شامل می‌گردد...
آیه اوصاف سه گانه‌ای برای تابعین ذکر می‌کند:
نخست اینکه آنها به فکر
اصلاح خویش و طلب
آمرزش و
توبه در پیشگاه خداوندند.
دیگر اینکه نسبت به پیشگامان در
ایمان همچون برادران بزرگتری می‌نگرند که از هر نظر مورد احترامند، و برای آنها نیز تقاضای
آمرزش از پیشگاه خداوند می‌کنند.
سوم اینکه آنها می‌کوشند هر گونه
کینه و دشمنی و
حسد را از درون دل خود بیرون بریزند، و از خداوند رئوف و
رحیم در این راه یاری می‌طلبند، و به این ترتیب" خودسازی" و" احترام به پیشگامان در ایمان" و" دوری از کینه و حسد" از ویژگیهای آنها است.
" غل" (بر وزن سل) چنان که قبلا نیز گفته‌ایم در اصل به معنی نفوذ مخفیانه چیزی است، و لذا به
آب جاری در میان درختان" غلل" می‌گویند، و از آنجا که
حسد و
عداوت و دشمنی به طرز مرموزی در
قلب انسان نفوذ می‌کند به آن" غل" گفته شده، بنا بر این" غل" تنها به معنی" حسد" نیست بلکه مفهوم وسیعی دارد که بسیاری از صفات مخفی و زشت اخلاقی را شامل می‌شود.
تعبیر به" اخوان" (برادران) و
استمداد از خداوند رءوف و رحیم در پایان آیه همه حاکی از روح
محبت و صفا و برادری است که بر کل جامعه اسلامی باید حاکم باشد و هر کس هر نیکی را می‌خواهد تنها برای خود نخواهد، بلکه تلاشها و تقاضاها همه به صورت جمعی و برای جمع انجام گیرد، و هر گونه
کینه و
عداوت و دشمنی و
بخل و
حرص و
حسد از سینه‌ها شسته شود و این است یک جامعه اسلامی راستین.
در اینجا بعضی از مفسران بدون توجه به اوصافی که برای هر یک از"
مهاجران " و"
انصار " و"
تابعین " در آیات فوق آمده باز اصرار دارند که همه" صحابه" را بدون استثنا پاک و منزه بشمرند، و کارهای خلافی که احیانا در زمان خود پیامبر -صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم - یا بعد از او از بعضی از آنان سر زده با دیده اغماض بنگرند، و هر کس را در صف مهاجران و انصار و تابعین قرار گرفته چشم بسته محترم و مقدس بدانند.
در حالی که آیات فوق پاسخ دندان شکنی به این افراد می‌دهد، و ضوابط " مهاجران" راستین و" انصار" و" تابعین" را دقیقا معین می‌کند.
در" مهاجران"
اخلاص، و
جهاد، و
صدق را می‌شمرد.
و در" انصار"
محبت نسبت به مهاجران، و
ایثار، و
پرهیز از هر گونه
بخل و
حرص را ذکر می‌کند.
و در" تابعین" خودسازی و احترام به پیشگامان در
ایمان، و پرهیز از هر گونه
کینه و
حسد را بیان می‌نماید.
با این حال ما چگونه می‌توانیم کسانی را که فی المثل در
جنگ جمل حضور یافتند، و روی امام خود
شمشیر کشیدند، نه اخوت اسلامی را رعایت کردند، و نه سینه‌ها را از
غل و کینه و حسد و بخل پاک ساختند، و نه سبقت در
ایمان علی علیه‌السّلام را محترم شمردند محترم بشمریم و هر گونه انتقاد از آنها را
گناه بدانیم و چشم بسته در برابر سخنان این و آن تسلیم شویم؟! بنا بر این ما در عین احترام به پیشگامان در خط ایمان پرونده اعمال آنها را چه در عصر پیامبر -صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم-، و چه در طوفانهای شدیدی که بعد از او در جامعه اسلامی در گرفت، دقیقا تحت بررسی قرار می‌دهیم، و بر اساس معیارهایی که در همین آیات از
قرآن دریافته‌ایم، در باره آنها
قضاوت و داوری می‌کنیم، پیوند خود را با آنها که بر سر
عهد و
پیمان خود باقی ماندند محکم می‌سازیم، و از آنها که در عصر
پیامبر -صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم- یا بعد از او رابطه خود را گسستند می‌بریم، این است یک منطق صحیح و هماهنگ با حکم
قرآن و
عقل.
فرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «دعا برای رفع کینه».
