دعوت زمامداران به تقوا (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
خداوند در
قرآن کریم زمامداران
مفسد را به رعایت
تقوا دعوت کرده است.
در
قرآن دعوت از زمامداران
مفسد، برای رعایت تقوای الهی شده است:
«واذا تولی سعی فی الارض لیفسد فیها...• واذا قیل له اتق الله اخذته العزة بالاثم...؛
(نشانه آن، این است که) هنگامی که روی بر می‌گردانند (و از نزد تو خارج می‌شوند)، در
راه فساد در
زمین، کوشش می‌کنند،• و هنگامی که به آنها گفته شود: از
خدا بترسید! (
لجاجت آنان بیشتر می‌شود)، و لجاجت و
تعصب، آنها را به
گناه می‌کشاند...»
بنابر اینکه مقصود از «تولی» بر عهده گرفتن زمامداری باشد.
در این
آیات سرنوشت مفسدان را بیان می‌کنند در ادامه می‌افزاید: نشانه دشمنی باطنی او این است که وقتی روی بر می‌گرداند و از نزد تو خارج می‌شود، کوشش می‌کند که در زمین فساد به راه بیندازد، و
زراعت و چهارپایان را نابود کند (با اینکه می‌داند) خدا فساد را
دوست ندارد (و اذا تولی سعی فی الارض لیفسد فیها و یهلک الحرث و النسل و الله لا یحب الفساد). آری اینگونه خداوند پرده از روی کار آنها بر می‌دارد و درون قلبشان را برای پیامبرش آشکار می‌سازد، زیرا اگر اینها در اظهار دوستی و
محبت، به
پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) و پیروان او
صادق بودند هرگز
دست به فساد و تخریب نمی‌زدند، و به زراعت‌ها و دام‌ها، بیرحمانه هجوم نمی‌آوردند، ظاهر آنان دوستی خالصانه است، اما در باطن، بی‌رحم‌ترین، و سرسخت‌ترین دشمنان‌اند.
بسیاری از مفسران، احتمال داده‌اند که مقصود از جمله: اذا تولی، همان مساله قبول
ولایت و
حکومت است، یعنی
منافقان هنگامی که به مرحله‌ای از حکومت و سلطه برسند، دست به فساد و خرابی زده و
ظلم و
ستم را در میان
بندگان خدا به راه می‌اندازند و به خاطر ظلم و ستم آنها آبادی‌ها رو به ویرانی می‌گذارد، دام‌ها هلاک می‌شوند، و
جان و
مال مردم بر
باد می‌رود.
به هر حال تعبیر به یهلک الحرث و النسل، کلام بسیار مختصر و جامعی است که تولید فساد را در سطح
جامعه در زمینه اموال و انسان‌ها، شامل می‌شود.
در
آیه بعد می‌افزاید: هنگامی که او را از این
عمل زشت نهی کنند و به او گفته شود از خدا بترس (آتش لجاجت در درونش شعله ور می‌گردد) و لجاج و تعصب، او را به گناه می‌کشاند (و اذا قیل له اتق الله اخذته العزة بالاثم).
او نه به اندرز ناصحان،
گوش فرا می‌دهد، و نه به هشدارهای الهی بلکه پیوسته با
غرور و نخوت مخصوص به خود، بر خلافکاری‌هایش می‌افزاید، چنین کسی را جز
آتش دوزخ رام نمی‌کند، و لذا در پایان آیه می‌فرماید: آتش دوزخ برای آنها کافی است و چه بد جایگاهی است (فحسبه جهنم و لبئس المهاد).
در
حقیقت این یکی از صفات زشت و ناپسند منافقان است که بر اثر تعصب و لجاجت خشک و خشونت‌آمیز در برابر هیچ حقیقتی
تسلیم نمی‌شوند، و همین تعصب و غرور آنها را به بدترین
گناهان می‌کشاند، بدیهی است این چوب‌های کج، جز با آتش دوزخ راست نمی‌شوند! به گفته بعضی از مفسران، خداوند اینگونه اشخاص را به پنج وصف در آیات فوق توصیف کرده نخست اینکه: سخنانی فریبنده دارند، دیگر اینکه درون
قلب آنها آلوده و تاریک است، سوم اینکه سرسخت‌ترین دشمنان‌اند، چهارم اینکه به هنگامی که زمینه‌ای پیش آید، نه بر انسان‌ها
رحم می‌کنند و نه بر
حیوان و
زراعت، پنجم اینکه بر اثر غرور و نخوت،
اندرز هیچ ناصحی را پذیرا نیستند.
فرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «زمامداران».
