• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

دلیل حاکم

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



دلیل حاکم به معنی دلیل توسعه دهنده یا تضییق کننده تعبدیِ مدلول دلیل دیگر است.




دلیل حاکم، مقابل دلیل محکوم بوده و عبارت است از دلیلی که تعبداً بر دلیل دیگر نظارت داشته و در صدد بیان و تفسیر یا تنزیل ادعایی آن است؛ برای مثال، دلیل محکوم می گوید: " اذا شککت فابن علی الاکثر " و دلیل حاکم که بر این دلیل نظارت دارد، می گوید: " لا شک لکثیر الشک " و " کثیر الشک " را تعبداً از احکامی که برای شاک جعل شده است، خارج می نماید؛ به دلیل دوم که بر دلیل اول ( محکوم ) حکومت دارد، دلیل حاکم می گویند.



در کتاب " اصول الفقه " آمده است:
" ان الدلیل الحاکم یکون لسانه تحدید موضوع الدلیل المحکوم او محموله تنزیلا و ادعائا " فلذلک یکون الحاکم متصرفا فی عقد الوضع او عقد الحمل فی الدلیل المحکوم ".


 
۱. مظفر، محمد رضا، اصول الفقه، ج ۲، ص ۲۰۲    




نائینی، محمد حسین، فوائدالاصول، ج ۴، ص ۷۱۳    
ولایی، عیسی، فرهنگ تشریحی اصطلاحات اصول، ص ۱۹۶
نائینی، محمد حسین، اجودالتقریرات، ج ۲، ص ۱۶۳و۵۰۷    
خویی، ابو القاسم، مصباح الاصول، ج ۳، ص ۳۵۰    
صدر، محمد باقر، دروس فی علم الاصول، ج ۱، ص ۴۵۷
فیض، علیرضا، مبادی فقه واصول، ص ۲۰۱-۲۰۲
حکیم، محمد سعید، المحکم فی اصول الفقه، ج ۶، ص ۶۷    
نائینی، محمد حسین، اجودالتقریرات، ج ۱، ص ۵۰۲    
ایروانی، باقر، الحلقة الثالثة فی اسلوبهاالثانی، ج ۳، ص ۹۹
ایروانی، باقر، الحلقة الثالثة فی اسلوبهاالثانی، ج ۳، ص ۳۱۷
صدر، محمد باقر، دروس فی علم الاصول، ج ۲، ص ۵۴۹
صدر، محمد باقر، بحوث فی علم الاصول، ج ۷، ص ۱۶۸
مکارم شیرازی، ناصر، انوارالاصول، ج ۳، ص ۵۰۳



مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی    


رده‌های این صفحه : اصول




جعبه ابزار