دُرّی (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
دُرّی:
(كَأَنَّهَا كَوْكَبٌ دُرِّيٌّ)واژه «دُرّ» به معنی «
مروارید درشت» است و «دُرّی» (صفت نسبی) به معنای «درخشان» است و جمله «کَوْکَبٌ دُرِّیٌّ» در
آیه مورد بحث به معنی «ستاره روشن و فروزان» آمده و
استعمال این کلمه برای آن است که
ستاره را در درخشان بودن و سفیدی و با صفا بودن به «دُرّ»
تشبیه کرده‌اند.
به موردی (مواردی) از کاربرد دُرّی در
قرآن، اشاره می‌شود:
(اللَّهُ نُورُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ مَثَلُ نُورِهِ كَمِشْكَاةٍ فِيهَا مِصْبَاحٌ الْمِصْبَاحُ فِي زُجَاجَةٍ الزُّجَاجَةُ كَأَنَّهَا كَوْكَبٌ دُرِّيٌّ يُوقَدُ مِن شَجَرَةٍ مُّبَارَكَةٍ زَيْتُونِةٍ لَّا شَرْقِيَّةٍ وَلَا غَرْبِيَّةٍ يَكَادُ زَيْتُهَا يُضِيءُ وَلَوْ لَمْ تَمْسَسْهُ نَارٌ نُّورٌ عَلَى نُورٍ يَهْدِي اللَّهُ لِنُورِهِ مَن يَشَاءُ وَيَضْرِبُ اللَّهُ الْأَمْثَالَ لِلنَّاسِ وَاللَّهُ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ) «
خداوند نور
آسمان ها و
زمین است؛ و مَثَل نورش همانند چراغدانى است كه در آن چراغى پرفروغ باشد، آن
چراغ در حبابى قرار گيرد، حبابى
شفاف و درخشنده همچون ستاره‌اى فروزان، چراغى كه افروخته مى‌شود از
روغن درخت پربركت
زیتون ى كه نه
شرقی است و نه
غربی؛ روغنش آنچنان صاف و
خالص است كه نزديک است بدون تماس با
آتش شعله‌ور شود؛ نورى است بر فراز نورى؛ و خدا هر كس را بخواهد با نور خود هدايت مى‌كند، و خدا براى مردم مثل‌ها مى‌زند و خداوند به هر چيزى داناست.»
علامه طباطبایی در
المیزان می‌فرماید: تشبیه
زجاجه به
کوکب دری به خاطر شدت و بسیاری
لمعان نور مصباح و تابش آن است، معمولاً وقتی
شیشه را روی چراغ بگذارند بهتر می‌سوزد، و دیگر با وزش
باد نوسان و
اضطراب پیدا نمی‌کند و در نتیجه مانند کوکب دری می‌درخشد و درخشش آن
ثابت است.
آیه مورد بحث می‌گوید: «خداوند نور آسمان‌ها و زمین است، مَثَل نور خداوند همانند چراغدانی است که در آن چراغی (پرفروغ) باشد، آن چراغ در حبابی قرار گیرد، حبابی شفاف و درخشنده همچون یک ستاره فروزان...»
(کَاَنَّهٰا کَوْکَبٌ دُرِّیٌّ) در این آیه اگر بخواهیم برای
ذات پاک خدا تشبیه و تمثیلی از
موجودات حسّی این جهان انتخاب کنیم (گرچه
مقام با
عظمت او از هر شبیه و نظیر برتر است) چیزی جز از واژه «نور» نمی‌توان استفاده کرد که این نور همچون چراغی پرفروغ و ستاره‌ای فروزان، روشنی‌بخش
عالم آفرینش است، همه موجودات زنده به
برکت فرمان او زنده‌اند و همه مخلوقات بر سر خوان نعمت او هستند و جالب اینکه هر موجودی به هر نسبت با او ارتباط دارد به همان‌اندازه نورانیّت و روشنایی کسب می‌کند: قرآن نور است چون
کلام اوست، آیین
اسلام نور است چون
آیین اوست،
پیامبران نورند چون فرستادگان اویند،
امامان معصوم انوار الهی هستند چون حافظان آیین او بعد از پیامبرانند، «
ایمان» نور است چون رمز
پیوند با اوست،
علم نور است چون سبب آشنایی با اوست و به این ترتیب همه انوار هستی از نور او مایه می‌گیرد و به نور ذات پاک او منتهی می‌شود. بنابراین قرآن بعد از بیان
حقیقت فوق با ذکر یک مثال زیبا و دقیق چگونگی نور الهی را در این جا مشخص می‌کند.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «دُرّی»، ج۲، ص۲۴.
