• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

دیوان

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



دفتر رسمی مربوط به فهرست نامها، ارقام و مانند آنها را دیوان گویند. عنوان یاد شده در بابهای جهاد، قضاء و دیات به کار رفته است.




عنوان دیوان در گذشته کاربردها و اطلاقات متعددی داشته است، از قبیل دیوان داوری و دیوان لشکری.

۱.۱ - دیوان لشکری


در دیوان لشکری اسامی نظامیان و آمار و ارقام و مقرری مربوط به آنان ثبت می‌شد.

۱.۲ - دیوان داوری


دیوان داوری نیز که به تشکیلات قضاوت مربوط می‌شد، سه کاربرد داشت:
۱. دفتر رسمی که شکایات رسیده به دادگاه و اطلاعات و اسناد مربوط به مدّعی و مدّعیٰ علیه و نیز احکام صادر شده از سوی قاضی در آن ثبت می‌شد.
۲. گنجینه و خزانه که محلّ نگهداری و بایگانی اسناد و دفاتر و قرار گرفتن صندوقها بود.
۳. صندوقها و کیسه‌ها و بسته‌های حاوی اشیا و اسناد قیمتی.
[۱] مفتاح الکرامة ج۲۰، ص۲۶.
[۲] مفتاح الکرامة ج۲۰، ص۴۵.
[۴] مبسوط در ترمینولوژی حقوق ج۳، ص۱۹۸۲-۱۹۹۵.




سزاوار است حاکم اسلامی برای ثبت اسامی نظامیان و قبایل و اصناف مختلف و حقوق و مقرری آنان، دفتری تهیه کند.



مستحب است قاضی در آغاز شروع به کار، دیوان داوری را از قاضی پیشین تحویل بگیرد.



ارتزاق صاحب دیوان (مسئول ثبت و ضبط اسامی کارمندان و نظامیان) از بیت‌المال جایز است.



نزد امامیه، اهل دیوان (نظامیان) در صورتی که از خویشاوندان قاتل نباشند عاقلۀ یکدیگر محسوب نمی‌شود.


 
۱. مفتاح الکرامة ج۲۰، ص۲۶.
۲. مفتاح الکرامة ج۲۰، ص۴۵.
۳. جواهر الکلام ج۲۱، ص۲۱۵.    
۴. مبسوط در ترمینولوژی حقوق ج۳، ص۱۹۸۲-۱۹۹۵.
۵. جواهر الکلام ج۲۱، ص۲۱۵.    
۶. جواهر الکلام ج۴۰، ص۷۳.    
۷. جواهر الکلام ج۴۰، ص۵۴.    
۸. جواهر الکلام ج۴۳، ص۴۲۲.    




فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت، ج۳، ص۶۹۲.    



جعبه ابزار