• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

رابطه حفص با عایشه

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


حفصه در طول زندگی همراه و پشتیبان عایشه بود. چنان‌چه پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) از همان ابتدا و در روز اخوت، بین او و عایشه عقد اخوت جاری ساخت.


حفصه در طول زندگی همراه و پشتیبان عایشه بود. چنان‌چه پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) از همان ابتدا و در روز اخوت، بین او و عایشه عقد اخوت جاری ساخت.
[۱] مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، ج۳۸، ص۳۳۶.    
بین خانۀ حفصه و عایشه راهی بود که از طریق آن در خانه خود سخنانشان را با هم رد و بدل می‌کردند. و همراه هم برای سایر زنان توطئه می‌چیدند. چنان‌چه در مورد ماریه آنقدر به دست و پای حضرت پیچیدند تا پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) او را بر خود حرام کرد. طی این جریان پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) رازی را با حفصه در میان گذاشت که حفصه آن را برای عایشه بازگو کرد. خداوند پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) را از این قضیه آگاه می‌کند و آیات اول سوره تحریم نازل می‌شود.
[۲] مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، ج۲۲، ص۲۲۹.    
[۳] مقریزی، تقی الدین، امتاع الاسماع، ج۱۰، ص۹۲.    
[۴] مقریزی، تقی الدین، امتاع الاسماع، ج۶، ص۵۹.    


۱.۱ - نزول آیات

در آیه اول و دوم، خداوند در خطاب آمیخته با عتاب به پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) – که در واقع متوجه زنان اوست – به جهت تحریم ماریه، از وی ‌می‌خواهد که با شکستن قسم خود به ماریه بازگردد. آیه سوم به جریان افشای سر حفصه می‌پردازد و آیۀ چهارم و پنجم که تمامی روایات (حتی اهل سنت) مصداق آن را عایشه و حفصه می‌داند، صراحتا به انحراف قلب آن دو اشاره می‌کند. «اِن تَتوبا الی الله فَقد صَغَت قُلوبکما و ان تظاهراً علیه فانّ الله هو مولاه و جبریلُ و صالحُ المؤمنینَ و الملائکةُ بعدُ ذلک ظهیرً، عسی ربه اِن طلَّقَکُنَّ ان یبدّله ازواجاً ّخیراً منکنّ مسلمات مؤمنات قانتات تائبات عابدات سائحات ثیبّات و ابکاراً؛
[۵] تحریم/سوره۶۶، آیه۴- ۵.    
اگر شما (همسران پیامبر) از کار خود توبه کنید (به نفع شماست زیرا) دلهایتان از حق منحرف گشته و اگر بر ضد او دست به دست هم دهید (کاری از پیش نخواهید برد) زیرا خداوند یاور اوست. و هم چنین جبرئیل و مؤمنان صالح و فرشتگان بعد از آنان پشتیبان اویند. امید است که اگر او شما را طلاق دهد. پروردگارش به جای شما همسرانی بهتر برای او قرار دهد. همسرانی مسلمان، مؤمن، متواضع، توبه کار، عابد، هجرت کننده، زنانی غیرباکره و باکره».
[۶] طباطبایی، سید محمدحسین، ترجمه تفسیر المیزان، ج۱۹، ص۵۵۲.    


۱.۲ - الگوی کفار

آیات آخر این سوره همسر نوح و لوط را به عنوان الگوی کفار معرفی می‌کند که اهل سنت نیز این آیه را کنایه‌ای به این دو زن دانسته‌اند. در این تمثیل، تعریض سختی به دو همسر رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) شده که آن دو نیز به آن جناب خیانت کردند و سرّ او را فاش ساخته علیه او دست به دست هم دادند و اذیتش کردند. مخصوصاً وقتی می‌بینیم سخن از کفر و خیانت و فرمانِ (داخل دوزخ شوید) دارد می‌فهمیم که تعریض چقدر شدید است.
[۷] آلوسی، محمود، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم، ج۱۴، ص۳۴۷.    


در دوره بیماری پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) وی و عایشه هر کدام برای جانشینی پدر خود زمینه چینی می‌کردند. پس از وفات پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) و با خلافت ابوبکر راه برای توطئه و انحراف وی بیشتر شد. به طوری که هنوز چیزی از وفات رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) نگذشته بود که با شهادت، علیه فاطمه زهرا (سلام‌الله‌علیها) وی را از میراث خود محروم ساختند. عایشه و حفصه شهادت دادند که رسول خدا فرمود: «ما گروه انبیاء چیزی به ارث نمی‌گذاریم. ترکۀ ما صدقه است» در حالی که در دورۀ عمر بخشی از خیبر بین آنها تقسیم شد،
[۸] واقدی، محمدبن عمر، المغازی، ج۲، ص۷۱۹.    
و از بیت المال دوازده هزار درهم دریافت کردند. البته در دورۀ زمام داری عثمان که رابطۀ خوبی بین آنها نبود، زمانی که حفصه و عایشه برای طلب میراثشان از پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) که دست عثمان بود نزد او رفتند، عثمان شهادت آنها و دروغی را که به پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) نسبت داده بودند یاد آور شد، به شکلی که آن دو با گریه بازگشتند.

حفصه در دورۀ خلافت امیرالمؤمنین (علیه‌السّلام) به پیروی از عایشه به مخالفت با حضرت پرداخت و در جریان خروج عایشه و واقعۀ جمل نظر خود را تابع رای عایشه اعلام نمود. و در حرکت به سمت بصره با وی هم نظر شد. اما برادرش عبدالله بن عمر مانع او شد. ولی با این حال از طریق نامه در جریان اخبار جمل قرار می‌گرفت. عایشه طی نامه‌ای به حفصه چنین می‌نویسد: اما بعد خبرت دهم که علی (علیه‌السّلام) در «ذوقار» فرو آمده و زمانی که از عِده و عُده ما آگاه شد در همانجا وحشت‌زده و ترسان مستقر شد. او به منزلۀ اسب سُرخ مویی است که اگر جلو آید زخمی می‌شود و اگر بازگردد ذبح می‌گردد. حفصه با شنیدن این خبر همسایگانش را دعوت کرد که بخوانند و دف بزنند و در شعرشان چنین بخوانند:
«ما الخبر ماالخبر، علی فی السفر، کالسّفر الاشقر، اِن تَقدّمَ عُقِر، و اِن تاخّر نَحر» دختران آزادشدگان (طلقا) با شنیدن این آواز در خانه حفصه جمع شدند. ‌ام کلثوم دختر علی (علیه‌السّلام) از جریان با خبر شد و در لباس ناشناس وارد مجلس شد سپس چهره خود را نمایاند. حفصه با شناختن او خجالت کشید و استرجاع گفت. ‌ام کلثوم گفت: «اگر شما دو نفر امروز علیه علی (علیه‌السّلام) یکدیگر را یاری می‌دهید قبل از آن علیه برادرش چنین کردید و خداوند دربارۀ شما آنچه را نازل نمود، که می‌دانید». حفصه گفت: «خدا خیرت دهد بس است».
[۹] مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، ج۳۲، ص۹۰.    


۱. ↑ مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، ج۳۸، ص۳۳۶.    
۲. ↑ مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، ج۲۲، ص۲۲۹.    
۳. ↑ مقریزی، تقی الدین، امتاع الاسماع، ج۱۰، ص۹۲.    
۴. ↑ مقریزی، تقی الدین، امتاع الاسماع، ج۶، ص۵۹.    
۵. ↑ تحریم/سوره۶۶، آیه۴- ۵.    
۶. ↑ طباطبایی، سید محمدحسین، ترجمه تفسیر المیزان، ج۱۹، ص۵۵۲.    
۷. ↑ آلوسی، محمود، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم، ج۱۴، ص۳۴۷.    
۸. ↑ واقدی، محمدبن عمر، المغازی، ج۲، ص۷۱۹.    
۹. ↑ مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، ج۳۲، ص۹۰.    


سایت پژوهه، برگرفته از مقاله «رابطه حفص با عایشه»، تاریخ بازیابی ۹۵/۱۰/۲۱.    



جعبه ابزار