• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

رکن

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


آنچه که ترک عمدی یا سهوی آن موجب بطلان عبادت شده و همچنین به هر یک از چهار زاویه کعبه رکن گفته می‌شود که از رکن به معنای نخست در باب صلات و در معنای دوم در باب حج سخن رفته است.


‏
۱- آنچه ترک عمدی یا سهوی آن موجب ‏بطلان عبادت است.
۲- آنچه ترک عمدی آن ‏موجب بطلان عبادت می‏شود.
۳- هر یک از چهار زاویه کعبه را رکن می‌گویند.


اجزاء واجب نماز به رکن و غیررکن تقسیم می‏شود. ارکان نماز بنابر قول مشهور عبارتند از: نیت، قیام، تکبیرة الإحرام، رکوع و سجود.
[۱] مختلف الشیعة ج۲، ص۱۳۹-۱۴۰.    


۲.۱ - رکن بودن نیت


رکن بودن نیت بنابر قول جزء بودن آن است.
[۲] جواهر الکلام ج۹، ص۱۵۰.    


۲.۲ - قیام نماز


مراد از قیام، ایستاده بودن هنگام تکبیرة الإحرام و نیز قیام متّصل به رکوع -یعنی از حالت ایستاده به رکوع رفتن- است.
[۳] العروة الوثقی ج۲، ص۴۷۳.    
برخی، قیام در حال گفتن تکبیرة الإحرام را شرط آن دانسته‏اند، نه جزء مستقل در برابر آن؛ چنان که قیام متّصل به رکوع را از مقوّمات رکوع -که در تحقق آن تأثیرگذار است- دانسته‏اند؛ از این رو آن نیز جزء مستقلی در برابر رکوع نخواهد بود.

۲.۳ - سجده در نماز


مراد از سجود، هر دو سجده است و یک سجده رکن نیست.
[۴] مستند العروة ج۵، ص۸۵.    


۲.۴ - رو به قبله بودن


برخی، رو به قبله بودن را در حال اختیار از ارکان نماز بر شمرده‏اند؛
[۵] الوسیلة ص۹۳.    
چنان که از برخی قدما رکن بودن قرائت نقل شده است.
[۶] المبسوط ج۱، ص۱۰۵.    



در اینکه تنها ترک رکن -به عمد یا سهو- موجب بطلان نماز است یا زیادی آن نیز -از روی عمد یا سهو- نماز را باطل می‏کند، اختلاف است.
[۷] عوائد الأیام ص۲۶۸.    
[۸] جواهر الکلام ج۹، ص۲۳۹-۲۴۱.    
قول دوم، معروف و مشهور است.
[۹] الروضة البهیه ج۱، ص۶۴۴.    


۳.۱ - زیادی در نیت، قیام و تکبیرة الاحرام


در بعضی ارکان همچون نیت، زیادی تصوّر ندارد؛
[۱۰] العروة الوثقی ج۲، ص۴۳۳.    
چنان که زیادی قیام با زیادی تکبیرة الإحرام یا رکوع متصوّر است نه به تنهایی.
[۱۱] مستندالعروة ج۴، ص۳.    

زیادی تکبیرة الإحرام، هر چند سهوی بنابر مشهور موجب بطلان نماز است.
[۱۲] جواهر الکلام ج۹، ص۲۰۱.    
[۱۳] جواهر الکلام ج۹، ص۲۲۰.    
برخی، زیادی سهوی را مبطل ندانسته‏اند.
[۱۴] العروة الوثقی ج۲، ص۴۶۲.    


۳.۲ - زیاد کردن رکوع و سجده


زیاد کردن رکوع و سجود در هر حال موجب بطلان نماز است،
[۱۵] مستند العروة ج۴، ص۴.    
جز در نماز جماعت، در صورتی که مأموم پیش از امام از رکوع یا سجده سر بردارد. نظر مشهور در این فرض، وجوب بازگشت و متابعت از امام و قول مقابل آن، استحباب بازگشت است. در اینکه حکم یاد شده به مورد سهو اختصاص دارد
[۱۶] نهایة الإحکام ج۲، ص۲۷-۲۸.    
یا صورت عمد را نیز شامل می‏شود، اختلاف است. قول نخست به مشهور نسبت داده شده است.
[۱۷] مستمسک العروة ج۷، ص۲۶۹-۲۷۱.    



هرگاه نمازگزار از روی سهو رکنی را ترک کند، تا زمانی که محل تدارک آن باقی است، می‏تواند آن را تدارک کند و نمازش صحیح است. مراد از محلّ تدارک، داخل نشدن در رکن بعدی است؛ جز تکبیرة الإحرام که محلّ آن عدم دخول در قرائت است. از برخی نقل شده که‏ محلّ تدارک تکبیرة الإحرام، همچون سایر ارکان، داخل نشدن در رکن بعدی (رکوع) است؛ لیکن بر قول اوّل ادعای اجماع شده است.
[۱۸] جواهر الکلام ج۱۲، ص۲۳۸-۲۳۹.    



به هر یک از چهار زاویه کعبه را رکن گفته می‌شود که در باب حج از آن سخن به میان آمده است.


نیت، احرام، طواف، وقوف در عرفات، وقوف در مشعرالحرام و سعی بین صفا و مروه ارکان حج؛ و نیت، احرام، طواف و سعی از ارکان عمره به شمار می‏روند.
[۱۹] مهذب الأحکام ج۱، ص۲۰۸.    
در رکن بودن تلبیه اختلاف است.
[۲۰] الحدائق الناضرة ج۱۵، ص۶۵.    



حج با ترک عمدی هر یک از ارکان باطل می‏شود؛
[۲۱] جواهر الکلام ج۱۸، ص۱۳۶.    
[۲۲] الجامع للشرائع ص۱۸۰.    
جز وقوفین (وقوف در عرفات و مشعر) که ترک سهوی آن دو نیز با هم موجب بطلان حج می‏گردد.
[۲۳] الجامع للشرائع ص۱۸۰-۱۸۱.    
[۲۴] الروضة البهیة ج۲، ص۲۷۶.    

عمره نیز با ترک عمدی هریک از ارکان باطل ‏می‏شود. البته در اینکه نیت در حج و عمره رکن به شمار می‏رود یا نه، اختلاف است.
[۲۵] کشف اللثام ج۵، ص۱۹.    


 
۱. ↑ مختلف الشیعة ج۲، ص۱۳۹-۱۴۰.    
۲. ↑ جواهر الکلام ج۹، ص۱۵۰.    
۳. ↑ العروة الوثقی ج۲، ص۴۷۳.    
۴. ↑ مستند العروة ج۵، ص۸۵.    
۵. ↑ الوسیلة ص۹۳.    
۶. ↑ المبسوط ج۱، ص۱۰۵.    
۷. ↑ عوائد الأیام ص۲۶۸.    
۸. ↑ جواهر الکلام ج۹، ص۲۳۹-۲۴۱.    
۹. ↑ الروضة البهیه ج۱، ص۶۴۴.    
۱۰. ↑ العروة الوثقی ج۲، ص۴۳۳.    
۱۱. ↑ مستندالعروة ج۴، ص۳.    
۱۲. ↑ جواهر الکلام ج۹، ص۲۰۱.    
۱۳. ↑ جواهر الکلام ج۹، ص۲۲۰.    
۱۴. ↑ العروة الوثقی ج۲، ص۴۶۲.    
۱۵. ↑ مستند العروة ج۴، ص۴.    
۱۶. ↑ نهایة الإحکام ج۲، ص۲۷-۲۸.    
۱۷. ↑ مستمسک العروة ج۷، ص۲۶۹-۲۷۱.    
۱۸. ↑ جواهر الکلام ج۱۲، ص۲۳۸-۲۳۹.    
۱۹. ↑ مهذب الأحکام ج۱، ص۲۰۸.    
۲۰. ↑ الحدائق الناضرة ج۱۵، ص۶۵.    
۲۱. ↑ جواهر الکلام ج۱۸، ص۱۳۶.    
۲۲. ↑ الجامع للشرائع ص۱۸۰.    
۲۳. ↑ الجامع للشرائع ص۱۸۰-۱۸۱.    
۲۴. ↑ الروضة البهیة ج۲، ص۲۷۶.    
۲۵. ↑ کشف اللثام ج۵، ص۱۹.    



فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت، ج۴، ص۱۲۶-۱۲۸.    



جعبه ابزار