• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

ریبه

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



شک و بیم افتادن به حرام در نگاه به نامحرم مطرح می شود، ریبه می گویند.





۱.۱ - ریبه در لغت


ریبه در لغت به معناى تهمت، بدگمانی و شک آمده است؛ از این رو، به افراد متهم و مشکوک اهل ریبه گویند. برخى لغویان ریبه را به شک توأم با خوف معنا کرده و گفته‏اند: حقیقت ریبه تزلزل و اضطراب قلب است.
[۲] مجمع البحرین ج۲، ص۷۶واژه «ریب»


۱.۲ - ریبه در اصطلاح فقه


ریبه در کاربرد فقهى در مسئله نظر به نامحرم، به خوف وقوع در حرام، بیم فروافتادن در فتنه و به آنچه در ارتباط با نامحرم، هنگام نظر به او در ذهن خطور مى‌‏کند از میل به بوسیدن، در آغوش گرفتن و مانند آن، تفسیر شده است.



از ریبه به معناى نخست در بابهاى طهارت، طلاق و قضا و به معناى دوم در باب نکاح سخن رفته است.




۳.۱ - مسترابه


به زنى که از نظر سنى اقتضاى قاعدگی دارد لیکن خون نمى‏‌بیند «مسترابه» گویند. وجه آن، وجود ریبه (شک و تردید) نسبت به وى در مسئله بارداری و غیر آن است. مسترابه در مسئله طلاق و عده احکام خاصى دارد.

۳.۲ - شک در بارداری بعد از طلاق


چنانچه زنى پس از پایان عدّه بر اثر سنگینى یا احساس حرکتى در رحم و مانند آن، در باردار بودن خود شک نماید، مى‏تواند ازدواج کند؛ امّا اگر چنین تردیدى قبل از پایان یافتن عدّه براى او پیدا شود، در جواز ازدواج وى پس از اتمام عدّه اختلاف است.البته درصورتى که پس از ازدواج معلوم شود باردار بوده، از آن جهت که ازدواج در عدّه واقع شده، عقد باطل است.

۳.۳ - شک در عدالت شهود


قاضى‏‌اى که عدالت شهود برایش محرز نیست باید از آن تفحص کند یا از مدعی بخواهد بر عدالت آنان بینه اقامه نماید. در فرض دوم، چنانچه پس از اقامه بینه بر عدالت شهود، براى قاضى نسبت به بیّنه شک و تردید حاصل شود، لازم است فحص و بررسى نموده و از بیّنه به تفصیل سؤال کند تا ابهام و شبهه‏اى باقى نماند.
[۶] تحریرالأحکام ج۵، ص۱۳۴.
در صورت مشکوک بودن گواهان نزد قاضى، بر او مستحب است هنگام اداى شهادت، آنان را از یکدیگر جدا کرده و از هر کدام جداگانه شهادت بگیرد.
[۸] تحریر الأحکام ج۵، ص۱۳۸

هرگاه قاضى‏‌اى پس از صدور حکم در حضور دو شاهد عادل، مفاد حکم را جهت اجرا براى قاضى‏‌اى دیگر بنویسد، اجراى حکم نوشته شده در صورت شهادت دو شاهد عادل به صحت نوشته، براى قاضى دوم جایز است؛ اما اگر مفاد شهادت شهود، مغایر نوشته باشد و بر اثر این مغایرت براى قاضى ریبه حاصل شود، اجراى حکم را متوقف مى‏کند.
[۹] تحریر الأحکام ج۵، ص۱۵۱-۱۵۲


۳.۴ - نگاه جایز


نگاه کردن به صورت و دستها از سر انگشت تا مچ زن نامحرم بنابر قول به جواز آن و نیز شنیدن صداى وى، مشروط به عدم ریبه است.
[۱۰] الأنوار اللوامع ج۱۰، قسم ۲، ص۳۵۸-۳۵۹.

همچنین است نگاه کردن به بدن محارم- جز همسر- در غیر عورت.



 
۱. العین ج۸، ص۲۸۷ واژه «ریب».    
۲. مجمع البحرین ج۲، ص۷۶واژه «ریب»
۳. مستمسک العروة ج۱۴، ص۲۹- ۳۰.    
۴. الحدائق الناضرة ج۲۵، ص۴۴۵-۴۴۶.    
۵. جواهر الکلام ج۳۲، ص۲۴۹-۲۵۲.    
۶. تحریرالأحکام ج۵، ص۱۳۴.
۷. قواعدالأحکام ج۳، ص۴۳۲.    
۸. تحریر الأحکام ج۵، ص۱۳۸
۹. تحریر الأحکام ج۵، ص۱۵۱-۱۵۲
۱۰. الأنوار اللوامع ج۱۰، قسم ۲، ص۳۵۸-۳۵۹.
۱۱. جواهر الکلام ج۲۹، ص۷۵.    
۱۲. جواهر الکلام ج۲۹، ص۷۳.    




فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت، ج۴، ص۲۱۳-۲۱۴.    




جعبه ابزار