اجنبی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اجنبی به نامحرم و بیگانه گفته می شود.
اجنبی به معنای دوم مفهومی نسبی، و نسبت به موضوعات مختلف، متفاوت است. غیر خویشاوندان
نسبی (ارحام) نسبت به انسان، غیر
ولىّ اصلی (پدر و جدّ پدری) نسبت به
مولّی علیه (کودک و دیوانه)،
کافر نسبت به
مسلمان، غیر شوهر نسبت به
زوجه، غیر دو طرف
عقد نسبت به عقد، غیر مالک یا کسی همچون ولىّ و
وکیل- که به منزله مالک است- نسبت به مال، غیر شریک نسبت به مال مشترک و سرانجام، غیر
مدیون نسبت به
دین، اجنبی و بیگانه‌اند.
اجنبی با توجّه به نسبیّت مفهوم آن، احکام گوناگونی دارد که در باب‌های مختلف مانند
زکات،
تجارت،
دین،
ضمان،
مضاربه،
هبه،
نکاح،
شفعه و
قصاص آمده است و در این جا به نمونه‌هایی از آن‌ها اشاره می‌شود.
چنانچه شخصی که به او
هبه شده، اجنبی باشد، هبه کننده تا زمانی که عین مال هبه شده باقی است، می‌تواند به مال خود رجوع کند و از هبه آن منصرف شود.
در صورت عدم حضور محارم
میت زن، ارحام وی برای
دفن او بر اجنبی مقدّمند.
اگر در میان ارحام شخص، کسی مستحق
زکات باشد، وی برای دریافت
زکات بر اجنبی مقدّم است.
قرار دادن حق
خیار در عقد معاملات برای اجنبی صحیح است.
بنا بر قول مشهور، شرط کردن سهمی از سود برای اجنبی (غیر مالک و عامل) در عقد
مضاربه باطل است.
اگر پدر با مشارکت اجنبی فرزند خود را بکشد، ولىّ
مقتول تنها می‌تواند اجنبی را
قصاص کند و در صورت قصاص اجنبی، پدر باید نصف
دیه اجنبی را به
ولىّ او بدهد و در صورت قصاص نشدن اجنبی، باید آن نصف را به ولىّ مقتول بپردازد.
اجنبی از مسلمان، کافران کتابی، ذمّی و حربی هستند که هر یک از احکام ویژه‌ای دارند.
باردار کردن زن با
نطفه مراد اجنبی
حرام است.
بر اجنبی در صورت تصرف در مال مانند فروختن یا
اجاره دادن، عنوان
فضولی اطلاق می‌شود و
صحّت آن، منوط به
اجازه مالک یا کسی است که به منزله مالک باشد.
اگر
شریک سهم خود از مال مشترک را به اجنبی بفروشد، حق
شفعه برای شریک او ثابت می‌شود.
اجنبی می‌تواند بدهی شخص بدهکار را به طور مجّانی- حتی بدون اجازۀ وی- به طلبکار بپردازد که در این صورت،
ذمّه مدیون بری می‌شود.
کتاب «فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام» جلد۱ صفحه ۲۵۸_۲۶۰؛ تالیف شده توسط جمعی از پژوهشگران زیر نظر سید محمود هاشمی شاهرودی.
